Radar cezasına hangi durumlarda itiraz edilebilir?

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu, karayolu trafiğinin bir düzenle gerçekleşmesi, ölümlü, yaralamalı ve maddi hasarlı kazaların önüne geçilebilmesi, bu kapsamda tehlikenin önüne geçilip zarar oluşmaması amacıyla birçok idari suç veya cezaya ilişkin düzenlemeleri haizdir. Bu kurallardan birisi de, karayolunda kullanılan aracın özelliğine ve yol durumuna göre önceden belirlenen süratin üzerinde hız yapmaksızın araç kullanmaktır. Mevzuatın belirlediği hız sınırının üzerinde araç kullananlar hakkında, bu nedenle bir trafik kazası gerçekleşmese bile idari yaptırım olarak para cezası uygulanmaktadır.2023 yılı itibarı ile, hız sınırını -30 oranında aşmanın cezası: 951 TL, hız sınırını %30-50 oranında aşmanın cezası: 1.979 TL ve hız sınırını %50'den fazla aşmanın cezası: 4.064 TL olarak belirlenmiştir. Bu yazımın konusu olarak radar cezasının hangi durumlarda iptal edilebileceği, örneğin gizli radar durumunda kesilen para cezasının geçerli olup olmayacağı üzerinde durmak isterim.

Trafik kurallarının ve denetimlerinin öncelikli amacı, kişilerin trafikte can ve mal güvenliği ile trafiğin bir düzen içerisinde akışını sağlamak olup, bu kapsamda gerçekleştirilen özellikle hız denetimlerinde ise gerekli yasal uyarılar, usule uygun şekilde yapıldıktan sonra şayet hız aşımı söz konusu ise ceza yaptırımı uygulanabilecektir. Aksi halde kesilen trafik para cezalarına itiraz edilmesi halinde hukuki dayanaktan yoksun olduğu gerekçesiyle cezanın kaldırılmasına karar verilmesi mümkündür. Trafikte hız tespiti açısından kullanılan kamera sistemleri, polis kontrolü, trafik ışığı kamerası gibi yöntemler bulunmakla birlikte sürücüler çoğunlukla uyarı levhaları yardımıyla hangi noktalarda radar uygulaması bulunduğunu tespit ederek hızlarını düşürme yoluna gitmektedir. Ancak bazı durumlarda herhangi bir uyarı levhası olmaksızın radar kontrolü yapılması halinde sürücüler kendilerine tebliğ edilen trafik para cezaları ile birlikte mağduriyet yaşadıklarını düşünmekte ve iş bu para cezalarına karşı hangi noktalarda itiraz haklarının bulunduğunu merak etmektedir.Burada bakılması gereken noktaları; radar uygulaması yapılan yolda uyarı levhası bulunup bulunmadığı, hız sınırlarını gösteren levha olup olmadığı, ceza kesilen yolda hız sınırının kaç olduğu, ceza tutanağında aracın hızının kaç olduğunun yazılıp yazılmadığı, tutanaktaki araç, tarih ve yer bilgilerinin doğru olup olmadığı olarak sıralayabiliriz.

Yargıtayın da özellikle radar uyarı levhası olmaksızın kesilen para cezalarının hukuki dayanaktan yoksun olduğuna işaret ederek para cezalarını kaldıran emsal niteliğinde kararları mevcuttur.Örneğin Yargıtay 7. Ceza Dairesi 08.07.2014 günlü, 2014/2954 E. ve 2014/14281 K. sayılı ilamıile uyarı levhası olmadan radarla hız kontrolü yapılıp idari yaptırım uygulanamayacağına karar vermiştir. İlgili kararda yer alan bir kısım gerekçeye göre; ‘’Kısaca, hukuk devleti ‘faaliyetlerinde hukuk kurallarına bağlı olan, vatandaşlarına hukuki güvenlik sağlayan devlet’ demektir. Hukuk devleti, hukuka bağlı olan devlet demek olduğuna göre, devletin üç erkinden biri olan yürütme organının da hukuk kurallarıyla bağlı bulunduğu kuşkusuzdur. Yürütme organı bakımından, idari faaliyetlerinin belirliliği ve önceden bilinebilirliği zorunludur. Hukuk devletinde idarenin eylem ve işlemlerinin idare edilenler tarafından önceden tahmin edilebilir olması gerekir. İdari işlem ve eylemlerde idare bu yetkisini tüzük ve yönetmelik gibi genel kurallarla düzenlemek ve bu düzenlemelere uymak zorundadır. Buna ‘düzenli idare ilkesi’ denir. Keza, yine idari faaliyetlerin belirliliği ilkesi nedeniyle idarenin, istikrar kazanmış uygulamalarından vazgeçmemesi gerekir. ‘’ ‘’………Öncelikle kişilerin can ve mal güvenliğini sağlamak amacıyla yapılması gereken trafik denetimlerini, yol kullanıcılarına ceza vermek amacıyla bilgilendirme yapmadan kural ihlali yapmasını beklemek, trafik kurallarının koyuluş amacına uygun olmadığı gibi, araç sürücülerine tuzak kurulması anlamına gelecektir ki bu durum, çağdaş hukuk devleti ilkeleriyle bağdaşmaz ve kabul edilemez”.

Yine bir başka örnek vermek gerekirse; radar cezası nedeniyle Isparta Sulh Ceza Mahkemesi’ne yapılan itiraz ile cezalandırma sınırından 1 km fazla hızla gittiği tespit edilen sürücü hakkında, 1 km hızın sürücü tarafından yol durumuna göre ayarlanmasının kolay olmadığı, hız göstergesinde fark edilemeyecek kadar küçük değerde ve radar cihazının kalibrasyonu yapılsa dahi ufak hata payının çevre ve hava koşullarına göre makul sayılabileceği nedenleriyle ceza kesilmesinin hukuka aykırı olduğu gerekçeleriyle verilen ceza iptal edilmiştir.

Açıklamaya çalıştığımız üzere trafik cezalarının geçerli olabilmesi için usul ve yasaya uygun olması şartları aranmaktadır. Yani radarla ceza kesilebilmesi için trafik levhası olması, sabit olarak yerleştirilen aracın kendi geldikleri yönün tersinde durması, (aynı yönde aracı park edemezsiniz), aynı zamanda gizlenmiş de olmaması gerekmektedir. Kişilerin böyle bir durumla karşılaşmaları halinde, örneğin bir kavşaktan döndükleri esnada bir anda karşılarına radar aracı çıkması sonucu kesilen cezalara karşıSulh Ceza Hakimliklerine başvurarak ilgili para cezasına karşı itiraz etmeleri mümkündür.