Soybağı ile Bulgaristan vatandaşlığı kazanma yolları

Bulgaristan vatandaşlığı konusu Bulgaristan’ın Avrupa Birliği’ne katılmasıyla gündem olmuş ve son dönemde de kişilerin vatandaşlıkla ilgili soru ve araştırmalarını da artırmıştır. Bu durumun ilgiliprosedürün başarılı uygulanması sonucunda tüm Bulgar vatandaşlığı alan yabancı uyruklu kişilere, Avrupa Birliği’ne üye olan tüm ülkelere serbest giriş ve çıkış sağlaması ve AB vatandaşlarının sahip olduğu birçok hakka kendilerinin de ulaşabilmesi sebepleriyle bağlantılı olduğunu söylemek mümkündür. Bugünkü köşe yazımda özellikle Bursa gibi birçok muhacirin yaşadığı şehirlerde Bulgar vatandaşlığını soybağı ile kazanmak isteyen kişilerin konuyla ilgili nasıl hareket etmeleri gerektiğine ilişkin bilgiler vermek istiyorum.

Bulgaristan Cumhuriyeti vatandaşlığı almak isteyen Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına gerekli  koşulları sağladıklarında ve gerekli prosedürleri uyguladıklarında Bulgar vatandaşlığı hakkı tanınmaktadır. Bulgar vatandaşlığı hakkı daha çok Bulgaristan ile göç veya aile gibi doğrudan bağları olan kişilere tanınsa da, gerekli koşulları sağlayan diğer T.C. vatandaşları da Bulgar vatandaşlığı talebinde bulunabilmektedir.Türkiye Cumhuriyeti'ne sınır komşusu olması sebebiyle göçmenlik ilişkilerinin en yoğun yaşandığı ülke Bulgaristan’dır. Bulgaristan ve Türkiye arasındaki yüzlerce yıllık iletişim/etkileşim neticesinde 1989 ve 1978 göçleriyle vatandaşlık talepleri gün geçtikçe artmaktadır.  Bulgaristan’dan Türkiye’ye göç edenlerin vatandaşlık talepleri Bulgaristan temsilcilikleri tarafından değerlendirilmekte olup, Bulgar vatandaşlığına geçmek isteyen T.C. vatandaşları için çeşitli prosedürler uygulanmaktadır. Türkiye doğumlular için Bulgaristan vatandaşlığı alma, 1951/1978/1989 göçmenlerinin Bulgaristan vatandaşlığı alması, Evlilik yolu ile Bulgar vatandaşlığı alma, Yatırımcılara Vatandaşlık Hakkı ve Bulgaristan'da 5 yıldan Fazla kesintisiz yaşayanlara Vatandaşlık Hakkı mümkündür. 

Bulgaristan vatandaşlığına başvurmaya karar veren kişi, öncelikle Bulgar diplomatik temsilciliklerinin istediği belgeleri hazırlamalıdır. Bu belgelerde Bulgaristan doğumlu olan üst soyun tespiti önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle başvuru yapılmadan önce Türkiye’deki nüfus müdürlüklerinden en üst soya dair nüfus kayıtları alınmalı ve kaymakamlık tarafından apostillenmelidir. Başvuru sahibinin ayrıca, nüfus kaydı, sabıka kaydı, sağlık raporları, doğum ve ölüm belgeleri, isim denklik belgesi, kesinleşmiş boşanma ilamı, evlatlık ilamı ve muhaceret belgesini kaymakamlıktan apostilletip, danışmanlık hizmeti aldığı kurumlara göndermesi gerekir.Bazı durumlarda diplomatik temsilciliklerin ek evraklarda talep ettikleri unutulmamalıdır. Örneğin, başvuru sahibinin Bulgaristan’daki doğum tarihi ile Türkiye’deki resmi belgelerindeki doğum tarihi aynı değilse; kütüğe kayıtlı olduğu il-ilçe-köye veya kasabanın muhtarından doğum belgesi alınması gerekmektedir. Bu belge ile Türkiye’deki doğum tarihleri de mahkeme yoluyla düzeltilebilir. Bu belgeleri tamamladıktan sonra Bulgaristan Adalet Bakanlığı’nın Vatandaşlık Birimi’ne başvurun kişi Bulgar vatandaşı olup olmadığını sorgulatacak, eğer vatandaş çıkarsa evraklarını tamamlayıp Bulgaristan diplomatik temsilcilikleri olan Büyükelçilik ve Konsolosluğa dilekçesi ile birlikte müracaat edebilecektir. Başvuru sırasında vatandaşlık talebinde bulunan kişiye görüşmeye gelmesi gereken tarih ve saat söylenir. Görüşme, Bulgaristan Vatandaşlığı Bölümü’nün yetkilisi tarafından evrakların kayıt sırasına göre yürütülür. Vatandaşlık başvurularını sırasıyla Dışişleri Bakanlığı, Adalet Bakanlığı ve Belediyeler değerlendirir.

Elbette Bulgaristan vatandaşı olabilmek için aranan bazı şartlar da mevcuttur. Burada 1949- 1951 ve 1968 -1978, 1989- 1990 yılları arasında göç etmiş kişilerin Bulgar vatandaşlığı almasının şartları başvuru yapan kişinin göç ettiği yıla ve kişisel durumuna göre farklılıklar göstermektedir. Bulgaristan doğumlu olan ve Bulgaristan vatandaşı olan bireylerle soy bağının bulunduğunun kanıtlanması vatandaşlık başvuru hakkı doğurmaktadır. Ancak Bulgaristan vatandaşlığı ebeveynden çocuğa daha sonra ise toruna aktarılabilmektedir. Dolayısıyla bir Bulgaristan vatandaşının çocuğu vatandaşlık başvurusunda bulunmadan torunu bu hakkı elde edememektedir. Bulgaristan’da doğup mübadele sebebi ile Türkiye’ye göç etmek durumunda kalan göçmenlerden birçoğunun vatandaşlık hakkının korunmadığı bilinmektedir. Bu yüzden Türkiye’ye göç eden birey hayatta ise Bulgaristan Adalet Bakanlığı’na başvuruda bulunarak bir vatandaşlık sorgulaması yaptırmalıdır.

Bireyler öncelikle bir isim denklik belgesi, doğum belgesi, tam vukuatlı nüfus kayıt örneği gibi talep edilen belgeleri bir araya getirmelidir. İstenen belgeler ile yapılan vatandaşlık sorgulaması sonucunda “vatandaştır” sonucu elde edilirse kişilerin vatandaşlıklarını geri kazanmak için başvuru yapma hakları vardır.

Vatandaşlığını elde eden göçmenin sırayla önce çocuklarının bekleme süresinin ardından da torunlarının vatandaşlık alma hakkı doğmaktadır. Eğer Bulgar vatandaşı olan göçmen vefat etti ise çocuklarının bu kişi adına vatandaşlık sorgulamasında bulunma hakları vardır. Eğer sorgulama sonucu ”vatandaş değildir” olursa alt soylarına da başvuru hakkı doğmamaktadır.

Bulgaristan’dan Türkiye’ye göç etmiş dede – nine gibi büyükleriniz var ise, Türkiye’ye göç ettikleri tarihler sürecin başlangıcını ve izlenecek yolu belirleyecektir. Kişilerin göç tarihi başvuru sonuçlarının süresini dahi değiştirmektedir. Bulgaristan Cumhuriyeti Adalet ve Avrupa Hukuk Uyumu Bakanlığı Emri’ne göre 1948 ile 1950 tarihleri arasında Bulgaristan’dan göç ettirildiyse vatandaşlıklarının korunduğu bilinmektedir. Fakat, gene de vatandaşlığın korunup korunmadığının belirlenmesi gerekir. Kişinin vatandaşlık hakkı korunmuyorsa hukuki yollardan devam etme ihtimali değerlendirilmelidir.1989 gibi yakın tarihte Türkiye’ye göçen kişiler vatandaşlıktan çıkarılmamış, vatandaşlık hakları korunmaktadır. Vatandaşlıktan çıkarılmayan kişiler Bulgaristan kimlik kartına veya pasaporta başvuru yapabilirler. Fakat göç tarihi 1938, 1951, 1968 ve 1978 olan kişilerin öncelikle vatandaşlık haklarının korunup korunmadığının tespit edilmesi gereklidir. Bu tespit sonucu kişinin vatandaş olması halinde gerekli başvuruları yapabilme imkanı doğmaktadır.

Sonuç olarak detaylı bir inceleme ve araştırma gerektiren bir konu olarak soybağı ile Bulgaristan vatandaşlığı kazanmak isteyen kişilerin gerekli evrakların ve hukuki sürecin takibi açısından bir avukatla çalışmalarının daha sağlıklı olacağı kanaatindeyim.