Türkiye’deki mahkeme türleri ve dava türleri

Adli yargı, hukuki uyuşmazlıkların çözümünden sorumludur. Adli yargıda görülen davalar, iki taraf arasında ortaya çıkan anlaşmazlıklara ilişkindir. Adli yargıda görülen dava türleri, şunlardır:

Ceza davaları: Suç teşkil eden fiillerin cezalandırılmasını gerektiren davalardır.

Hukuk davaları: Maddi hukuk alanındaki uyuşmazlıkların çözümünden sorumlu olan davalardır. Hukuk davaları, şunlara ayrılır:

Borçlar hukuku davaları: Borçlar hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümünden sorumlu olan davalardır.

Miras hukuku davaları: Miras hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümünden sorumlu olan davalardır.

Aile hukuku davaları: Aile hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümünden sorumlu olan davalardır.

İş hukuku davaları: İş hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümünden sorumlu olan davalardır.

Tüketici hukuku davaları: Tüketici hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümünden sorumlu olan davalardır.

Fikir ve sanat eserleri hukuku davaları: Fikir ve sanat eserleri hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümünden sorumlu olan davalardır.

Gayrimenkul hukuku davaları: Gayrimenkul hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümünden sorumlu olan davalardır.

Sahipli ve tüzel kişilikler hukuku davaları: Sahipli ve tüzel kişilikler hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümünden sorumlu olan davalardır.

İdari yargı, kamu hizmetlerinin yürütülmesinden kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümünden sorumludur. İdari yargıda görülen davalar, bir tarafta kamu tüzel kişisi, diğer tarafta ise gerçek veya tüzel kişi olan davacı arasında ortaya çıkan anlaşmazlıklara ilişkindir. İdari yargıda görülen dava türleri, şunlardır:

İdarenin hukuka aykırı eylem ve işlemlerinin iptali davaları: İdarenin hukuka aykırı eylem ve işlemlerinin iptalini gerektiren davalardır.

İdarenin hukuka aykırı eylem ve işlemlerinin tazmini davaları: İdarenin hukuka aykırı eylem ve işlemlerinden kaynaklanan zararların tazminini gerektiren davalardır.

İdarenin idari sözleşmelerden doğan sorumluluk davaları: İdarenin idari sözleşmelerden kaynaklanan sorumluluğunu gerektiren davalardır.

İdarenin kamulaştırma işlemlerinin iptali davaları: İdarenin kamulaştırma işlemlerinin iptalini gerektiren davalardır.

Anayasa yargısı, Anayasa’nın üstünlüğünü ve temel hak ve özgürlüklerin korunmasını sağlamakla görevlidir. Anayasa yargısında görülen davalar, Anayasa’nın yorumuna ve uygulanmasına ilişkindir. Anayasa yargısında görülen dava türleri, şunlardır:

Anayasa Mahkemesi’nin kanunları iptal etmesi: Anayasa Mahkemesi, kanunların Anayasa’ya aykırı olup olmadığını karara bağlar ve Anayasa’ya aykırı olan kanunları iptal eder.

Anayasa Mahkemesi’nin kanun hükmünde kararnameleri iptal etmesi: Anayasa Mahkemesi, kanun hükmünde kararnamelerin Anayasa’ya aykırı olup olmadığını karara bağlar ve Anayasa’ya aykırı olan kanun hükmünde kararnameleri iptal eder.

Anayasa Mahkemesi’nin uluslararası antlaşmaların Anayasa’ya uygunluğunun denetimi: Anayasa Mahkemesi, uluslararası antlaşmaların Anayasa’ya uygun olup olmadığını karara bağlar.

Anayasa Mahkemesi’nin bireysel başvuruları karara bağlanması: Anayasa Mahkemesi, Anayasa’da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiğini ileri sürerek yapılan bireysel başvuruları karara bağlar.

Türkiye’de mahkeme türleri ve dava türleri, yukarıda açıklandığı şekildedir. Vatandaşların, hak ve özgürlüklerinin korunması için hangi mahkemeye başvurması gerektiğini bilmeleri önemlidir.