Ön çapraz bağ nedir ve nasıl yaralanır?

Ön çapraz bağ, diz ekleminde uyluk ve kaval kemiklerini birbirine bağlayan yapılardan birisidir. Dizin normal işlev görmesi için çok önemli olan bu bağ, kaval kemiğinin anormal bir şekilde öne doğru yer değiştirmesini engelleyen en önemli yapıdır.

Spor sırasında meydana gelen ve sporcuların 4 haftadan uzun süre spordan uzak kalmasına neden olan yaralanmalar içinde ön çapraz bağ yaralanmaları birinci sırada yer alır. Amerika Birleşik Devlet'inde yılda yaklaşık 200 bin ön çapraz bağ yaralanması ortaya çıktığı saptanmıştır. Ülkemizde sağlıklı veriler olmamakla birlikte yılda 3 bin civarında ön çapraz bağ yaralanması ortaya çıktığı tahmin edilmektedir.

Ön çapraz bağ yaralanmaları nasıl oluşur?

Ön çapraz bağ yaralanmaları, genellikle sabit ayak üzerinde ani dönme hareketi sırasında ortaya çıkar. Sıklıkla sporcunun kendisinin yaptığı bir hareket sırasında olur. Daha nadiren dize gelen doğrudan darbeler, trafik kazaları, yüksekten düşme ve endüstriyel kazalar sonrasında ön çapraz bağ yaralanmaları ortaya çıkabilir. Kadın sporcuların yapısal özelliklerinden dolayı ön çapraz bağ yaralanmaları erkek sporculara göre daha sık görülür.

Ön çapraz bağ yaralanmalarının belirtileri nelerdir?

Ön çapraz bağ yaralanması sırasında dizde ani bir kopma hissi ile birlikte şiddetli bir ağrı ortaya çıkar. Bazı sporcular bağın kopma sesini duyabilirler ve sıklıkla yere düşerler. Diz ekleminin içinde hızla gelişen kanamaya bağlı olarak şişlik meydan gelir.

Ön çapraz bağ kopması olan dizlerde yüzme, bisiklet gibi sporlar yapılabilir; ancak futbol, basketbol, hentbol, voleybol, kayak gibi ani sıçrama, dönüş ve hızlanmaların olduğu sporların üst düzeyde yapılması mümkün değildir.

Ön Çapraz Bağ Ameliyatı Öncesi ve Sonrası

Ön çapraz bağ ameliyatı öncesi ve sonrasında ağrı ve şişliğin nasıl kontrol edileceği konusunda doktorunuzun ve fizyoterapistinizin verdiği talimatları uygulamalısınız. Genel olarak bacağı yüksekte tutmak, diz bölgesine buz kompresi uygulamak ve mümkün olduğunca istirahat edilmesi gerekmektedir. Ön çapraz bağ ameliyatı sonrası fizik tedavi, diz çevresindeki kasları güçlendirmeye ve esnekliği arttırmaya yardımcı olur.

Çapraz Bağ Ameliyatı Sonrası Egzersizler

Çapraz bağ yaralanmaları sonrası, bacak kuvvetinde ve diz stabilitesinde hareket etmeyi zorlaştıran bozulmalar olur. Egzersizlere yavaşça başlanmalı ve egzersizlerin yoğunluğu kademeli olarak arttırılmalıdır. Acı ve ağrı hissedildiği durumda kişinin kendini zorlamaması gerekir. Ayrıca egzersiz yapmak, uyluk kaslarını güçlendirmeyi ve çapraz bağların yaralanmasından sonra diz hareketlerini yeniden kazanmayı sağlar.

Çapraz Bağların İyileşme Süreci

Düzenli olarak takip edilerek uygulanan rehabilitasyon ile başarılı geçen bir çapraz bağ ameliyatı, genellikle dizdeki stabilitenin korunmasını ve eski fonksiyonların geri kazanılmasını sağlar. Ameliyattan sonraki ilk birkaç hafta içinde, her iki dizde de eşit hareket kabiliyetinin sağlanması gerekmektedir. İyileşme kişiden kişiye göre değişse de rehabilitasyondan amacımız minimum sürede hastayı günlük aktivitelerine dönmesini sağlamaktır.