Konut sorununa yeni finasman modeli: Tasarruf finansman şirketleri (2)

Çözüm : Tasarruf Finansman Şirketleri

Tasarruf Finansman Şirketleri (TFŞ)

Tasarruf finansman sistemlerini tek bir sistem olarak düşünmemek gerekir. Bu sistemlerin altında tasarruf finansman sistemi, “finansal kooperatifler, kredi birlikleri, yardımlaşma sandıkları ve yapı tasarrufu sistemi gibi sistemler, kuruluşlar ve uygulamalar bulunmaktadır. Bizim tarihimizde de birçok örneği bulunmaktadır. Daha çok meslek sandıkları ve kooperatifler şeklinde örgütlenmiş tasarruf sistemleri görülmüştür. Yine birçok kurum ve kuruluş, çalışanlarının konut sahibi olması için sandıklar kurmuş ve çalışanlarına finansman desteği sağlamıştır. Kurulan bu sandıklar, günün şartlarına göre başarılı olsa da başta enflasyon olmak üzere ekonomik nedenlerle varlığını fazla sürdürememişlerdir. Bunun dışında ülkemizde, 1980’li yıllarda bireysel ve şahsi olarak, 1991’den sonra ticari olarak bireylere finansman desteği sağlayan ve geleneksel finans sisteminden farklı olarak organize edilen kuruluşların ortaya çıktığı görülmektedir.

Türkiye’de son dönemde tasarruf finansman şirketleri ile ilgili önemli düzenlemeler oldu. 1990’lı yıllarda tasarruf finansman sistemini kullanarak sektörde faaliyette bulunan sadece 2 tasarruf finansman şirketi bulunurken bu sayı, 7 Mart 2021 tarihi itibarıyla 50’nin üstüne çıkmıştır. Mart 2021 tarihinde, 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktöring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanununda yapılan değişiklikle birçok şirket, kanunda belirtilen kriterleri taşımadıkları için tasfiye edilmişlerdir. Böylece sektör açısından milat sayılacak bir dönem de başlamıştır. Bu tarihten sonra lisanslı, belirli denetim ve standartlara tabi bir sektör haline gelmiştir.

Klasik tanımını yapmak gerekirse; Tasarruf finansman şirketi, müşterilerin satın almak istedikleri konut, iş yeri veya taşıt için finansman sağlayan ve müşterileriyle tasarruf finansman sözleşmesi yaparak bu sözleşme çerçevesinde faaliyet yürüten şirketlerdir.

Şirketlerin varlığı ve güçlenmesi ekonomi için çok önemlidir.  Mevcut kapitalizm merkezli sitemlerin; henüz kazanılmamış, gelecekte kazanılma ihtimali olan mülkiyetin veya gelirin, bugünden harcanması üzerine inşa edildiği düşünülür. Bu sistemde bireyler faiz maliyeti artarak ve borçlu olarak hayatlarına devam ederler.

Tasarrufa dayalı sistem de ise faiz söz konusu değildir. Oluşan havuzun gücü ile bireylerin belirlenen ihtiyaçlarına ulaşması daha kolaydır. Havuzun büyümesinin kaynağı parasal türev ürünler değil bireyleri tasarrufudur.

Faiz hassasiyeti olan bireyler için özellikle İslâmî hassasiyetlerin yüksek olduğu toplumlarda İslami ilkelere cevap verebilecek finansman kaynaklarına ihtiyaç duyulmaktadır. Tasarruf Şirketleri, çalışma süreçlerinin faizsiz yapısı ve lisanslama sonrası şeffaflığı ile bahsedilen ihtiyaca cevap verebilecek sistemler arasında yer almaktadır.

Ekonomik modellerde en çok arzulanan birikim modelleri, tabana yaygın, birçok bireyin küçük tasarruflarından oluşmuş ve uzun vadeli projeksiyona sahip tasarruf modelleridir.

Devlet bu sistemi en az bankalar kadar gözetmeli, bireysel emeklilik şirketleri kadar teşvik etmelidir. Küçük yatırımcıların birikimlerinin altın veya dövize gitmemesi için ciddi bir hazine desteği ile sürdürülen KKM de olduğu gibi bu şirketlerde birikim yapan kişilere de destek verilmesi düşünülebilir.

Özetle, devlet dahil olmak üzere tüm taraflar için birçok avantajları olan, ekonomik ve sosyal katkıları da bulunan imece usulü yardımlaşma ve dayanışmaya dayalı, banka-dışı faizsiz bir sistemin ülkede yaygınlaşma potansiyeli büyüktür.

Türkiye’de özellikle bireysel yatırımcıların tasarruf alışkanlıklarına somut bir ürün sunduğundan ve genel finansman sistemine tabana yayılmış bir havuz sunduğundan çok fazla katkı sağlayabileceği açıktır.

2. Tasarruf Finansman Şirketlerinin Ekonominin Kronik Sorunlarına Çözümleri

a. Tasarruf Düzeyi Yetersizliğine Çözüm Sunar

Tüketimin geniş yer kapladığı günümüzde, tasarruf çok önemlidir. Bireysel tasarruflar kişilerin bütçe yönetimi, finansal güvencelerinin sağlanması, yaşam boyu refahlarını en yüksek seviyeye yükseltebilmeleri ve yaşam standartlarını koruyabilmeleri açısından önem taşırken; bir ülke için ulusal tasarruflar, yeni yatırımlar için gerekli kaynağı sağlayarak ekonominin büyüme potansiyelini artırmakta ve ülkenin hedeflenen refah düzeyine erişmesine katkı sağlamaktadır. Buna ilaveten, ulusal tasarruflar dış finansman bağımlılığının azaltılmasına ve ekonomik istikrarın sağlanmasına destek olmaktadır.

Tasarruf Finansman sistemi tam bu anlamda güçlü bir üründür. Bireyler tasarruflar yaparken diğer yandan da o tasarruflar finansal sistem aracılığı ile yatırıma dönüşmektedir.

b. Kur, Enflasyon, Faiz Denkleminde Olmayan Bir Araçtır.

Ekonomi biliminde üçlü açmaz (trilemma) diye bilinen bir kavramın dışında kalan yönüyle güçlü bir çözüm sunar.

Özellikle bireylerin kendi birikiminin TL ile yapmanın değer yitireceği kaygısı TL dışı diğer enstrümanlara ve yastık altına gitmesine neden olmaktadır. Yapılan Tasarruflar aslında tamda ideal bir tasarruf planıyla ev, araç , iş yeri gibi bir yatırıma dönüşmek için yapılmaktadır.

Bu anlamda TFŞ güçlü bir çözüm ile yerli para birimi ile tasarruf yapma ve tasarruflarında yatırıma dönüşme imkânı sunar.

c. Küçük Tasarruf Sahiplerinin Alternatifsizliğine Alternatiftir

Ülkemizde tasarruf kapasitesi düşük olan bireyler varlıklarını korumak ve küçük tasarruf kapasiteleri ile birikim yapmak zorunda hissederler.

Küçük tasarruf sahipleri birikim hedefleri doğrultusunda tasarruflarını yapabilmektedirler. Bura da kamu otoritesinin bireysel emeklilik sisteminde olduğu gibi bazı teşvikleri sisteme olan ilgiyi daha da artıracaktır.

d. Faiz Hassasiyeti olanların Alternatifsizliğine Güçlü bir Seçenektir

Türkiye de birçok katılım bankacılık uygulamaları dahi faizsizlik anlamında tartışılırken kesin ve net bir şekilde hiçbir faiz unsuru içermeyen sistem bu anlamda da çözüm olmaktadır. Finansal bir inceleşmeyi içeren sistem tasarruf döneminde faizsiz bir tasarrufu benimser yine finansman döneminde benzer bir şekilde faizsiz bir tahsisi içerir.

Bu anlamda faiz hassasiyeti olan bireyler için hem tasarruf hem finansman bağlamında tamamen faizsiz bir çözüm sunmaktadır.

e. Konut Arzının artırılması için faiz yüksüz bir çözüm sunar

Finansal imeceleşme dediğimiz kavramla önemli bir sorun ilave faiz ve finansman yüksüz çözülebilir.

Özellikle toplu konut üretiminde hızlı sonuç almayı sağlamaya yönelik İMECE A.Ş tarafından geliştirilen konut üreticileri ile iş birliğini içeren model bugün ki konut krizi için de güçlü bir çözüm aracı olacaktır.  Konut Korumalı Tasarruf olarakta adlandırılan ürünle müteahhitlere bir finansman sağlanırken tasarruf sahipleri de enflasyonun olumsuz etkisinden korumak amaçlanmış ve başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Bu ürünle İMECE A.Ş aracılığı 4 Milyarlık TL civarında  bir projeye destek olunarak, 2.5 Milyar TL lik bir faizsiz  finansman sağlamış, 2.500 adet tasarruf sahibine konut kazandırılmıştır.  Söz konusu modelde bireysel tasarruf sahipleri mevcut faiz oranları ile kredi alması durumunda oluşabilecek yaklaşık 1 Milyar TL lik bir faiz yükünden de korunmuşlardır. Bahse konu iş modeli bir çok paydaşın ve diğer TFŞ’lerin de  dahil olması ile oluşan finansal kaldıracın da etkisiyle toplu konut üretimine faizsiz, hızlı ve kamuya yük getirmeyen bir çözüm sunabilecektir.

f. Kredi Daralmasında Alternatif Çözümlerin Eksikliğine Çözüm Sunar

Ülkemizin ve özellikle konut sektörünün şu an yaşadığı en büyük sorun konut kredilerinin hem üretici hem de tüketici tarafında kapanmış olmasıdır. Parasal genişlemenin çok arttığı bir dönem ve arkasından enflasyonla mücadele için bu genişlemenin kısıtlanması ile karşı karşıya kaldık. Burada tek alternatif finansman çözümü yine TFŞ’ler olarak karşımıza çıkmaktadır.

Özellikle Finansal İnceleşme yöntemi hem konut üreticisi hem de bireyler için çözüm olacaktır. Zihnimizi kapitalist sistemin dayattığı paranın zaman maliyeti ve faiz kavramından arındırırsak sistemin hem tasarruf sahibi hem reel sektör için anlamını daha iyi görebilme şansımızda olacaktır.

Sistemin BDDK tarafından belirlenen rasyolarla yapabildiği finansman modeli bu dönem için güçlü bir çözümdür.  Fon Havuzuna dahil olan gerçek veya tüzel kişiler, tasarruf sürecinde biriktirdikleri paraları birbirlerine faizsiz olarak ödünç verirler. Bu yolla kişiler sırayla birbirlerini destekleyip ev, araba ve iş yeri için eksik kalan parayı tasarruf havuzundan karşılama imkânı bulurlar.

Devamı gelecek...