Dezenformasyon…

Dezenformasyon; yanlış veya doğruluğu bulunmayan ve kasıtlı olarak yayılan bilgidir.

Bilgi çarpıtmadır. Hasmı rencide etmeyi, aşağılayıp küçük düşürmeyi amaçlayan karşı propaganda ile benzerlik taşır.

Bilgi yanlış, yanıltıcı kimliğiyle kamunun aktif olduğu ve etkileşim sağlayabildiği her bir medya uygulaması içinde büyük bir canavara dönüşebilmekte ve toplumsal ayrımcılığa hizmet etmektedir.

Bu nedenle halkla ilişkiler uygulayıcısı kurumunun, kuruluşunun karşı karşıya kalabileceği olası saldırılara karşı hazır olmalı ve dezenformasyonun gücünü azaltacak yeni stratejiler geliştirmesi de doğaldır. Lakin geliştirilen her bir strateji de yeni bir dezenformatik bilgi içermemelidir.

İşte tamda bu noktada birkaç kere düşünüp öyle konuşmalıyız…

Belki de bilgimiz olmadan, fikrimizi söylememeliyiz…

Herhangi bir olayda canı yananları da düşünerek konuşmalıyız. Geçtiğimiz yirmi yılda, teknoloji, internet ve sosyal ağlar tüm dünyada yaygınlaştı ve gelişti.  Bu süreçte bilgi daha önce hiç olmadığı kadar hızla, ilk defa bu kadar fazla sayıda insana ulaştı.

Bilgi kirliliği; dünyada aleni bir sorun haline geldi. 2016 ABD Başkanlık Seçimleri ve Brexit sürecinde, kitlelerin yanlış bilgilerle manipüle edilmesi, internetin demokrasilere doğrudan etkisinin somut örnekleri oldu. Doğruluk kontrolü platformları da bu sorunun çözümüne odaklanan bağımsız kuruluşlar olarak doğdu. Ve işleyiş; otoritelerin ardı ardına interneti tahakküm altına alma girişimlerinin de başlangıcı oldu.

Kısıtlayıcı düzenlemelerde de, bir kırılma noktası var!

Düzenlemelerde dezenformasyon, “yalan haberi kasıtlı olarak üretme ve yayma eylemi” olarak tanımlanıyor. Lakin “halkı yanıltıcı bilgi, gerçeğe aykırı bilgi, halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak” Saikleri ile dezenformasyon kavramının kriterize edilmesine ihtiyaç da her geçen gün artıyor.  Bu da aklımıza “ yanıltıcı bilgi, gerçek olmayan bilgi” nasıl ayırt edilecek sorusunu getiriyor.

Dezenformasyon ile sıklıkla karıştırılan diğer bir kavram olan “mezenformasyon”, yanlış bilginin kasıtsız olarak paylaşılması anlamına geliyor. Başka deyişle; dezenformasyon bilinçli olarak yalan haber yapma ve bunu yayma anlamına gelirken, mezenformasyon bu bilgiyi bilmeden yaymak olarak kabul ediliyor.

Bir kavram daha var, “kötücül bilgi” malinformation. Kişiye, kuruma veya ülkeye zarar vermek için kullanılan gerçek bilgilerin paylaşılması şeklinde bilinen bu bilgi türü dezenformasyondan farklı olarak gerçek bilgiye dayanmakla birlikte yine de kötü bir amaç için kullanılan bilgiler bunlar…

Her bir birey olarak bu üç tanım ile küresel olarak Korona Pandemisinde karşılaşmadık mı?

Hangi ilacın adı öne çıktıysa onu kullanmak için sıraya girmedik mi?

Aşı olup olmakla ilgili tereddütler yaşamadık mı?

Birleşik Krallık ve ABD’de yapılan bir araştırma, Kovid-19 aşılarıyla ilgili çevrim içi yanlış bilgilere maruz kalmanın aşılanmanın oranını azalttığını ve yaptırmayacağını söyleyenlerin sayısında artışa neden olduğunu ortaya koydu. Dezenformasyonla mücadele yalnızca hükümet yetkilileri, siyasi partiler, teknoloji şirketleri, sivil toplum örgütleri, bilim insanları, medya kurumları, gazeteciler, doğrulama platformlarının bir araya gelerek mücadele vermesi gereken bir konu değil sadece…

Birey olarak bizim hiç mi payımız yok bu ayrışmada?

Her ulaştığımız bilginin ne kadar doğru olduğunu araştırıyoruz?

Bize ileten kişi/grup her neyse onlara inanarak kullandığımız bu bilgi kimleri yaralıyor?

Bu paylaşımlar nefreti nasıl körüklüyor, bakıyor muyuz, görüyor muyuz?

Dezenformasyon ile ilgili bir yasa düzenlemesi yapıldığı bugünlerde, ülkemizin Bartın’da yaşadığı elim olay üzerine olan konuşmalara da baktığımızda görünen o ki; dezenformasyon yasa ve diğer mevzuat ile değil bilinçli olmakla, etik olmakla, sağduyulu olmakla önlenebilir gerçeği ile karşı karşıyayız…

Yoksa gerisi boş konuşmadır… Başın sağ olsun Türkiye…