Tiny House (Küçük Ev) açısından imar izni ve meydana gelen hukuki sorunlar

Tiny House, minimalist yaşam felsefesi ve sadelik ana temasıyla tasarımı yapılan, genellikle doğa ile iç içe bir yaşam sürmek isteyenlerin tercih ettiği; küçük boyutlu, işlevsel, gereksiz alanlar barındırmayan 30 metrekareye kadar küçük ev modelidir. Sabit ya da mobil tarzda kullanılabilen ve son dönemde popülerliğini artıran bu evler açısından imar izni gerekir mi? Tinyhouse yaptırmak için belediyeden ruhsat alınması gerekir mi ya da tarım arazisine kurulabilir mi? gibi soruların yanında, sağladığı avantajlar ve özellikle depremin herkeste yarattığı endişe ile tinyhouselara talebin artması beraberinde pek çok hukuki problemi de meydana getirmektedir. Bugünkü köşe yazımda tinyhouse olarak bilinen bu küçük evler açısından imar hukuku ve farklı hukuki rejimlere de değinerek hukuki değerlendirmelere yer verdim.

Tinyhouseların konut olarak kullanılmaları halinde kiralanmışise”AraçKiralama” mı yoksa “KonutveÇatılıİşyeriKiralama”hükümlerine mi tabiolacağı,Cezayargılamasındavesuçsoruşturmalarındakorumatedbirlerinin”araçaraması”yada”konutaraması”hükümlerinegöre mi icraedileceği,”Aile Konutuna” ilişkin hükümlerin uygulanıp uygulanmayacağı, ”Tebligat Adresi” sayılıp sayılmayacağı,Suç teorisi bağlamında örneğin ”Konut Dokunulmazlığının İhlali” vb konusu, “konutu” ilgilendiren suçlarda suça konu olup olmayacağı, diğer bir anlatımla  ”Tiny House” ların konut kabul edilip edilmeyeceği gibi hususlar hukuk dunyasını ilgilendiren  irdelenmesi gereken konulardır.Tiny Houselar talebegöre, römorkluverömorksuz ”tekerlekliveyatekerleksiz” olaraktasarlanmaktaveüretilmektedirler. Bunların herbiriimalatlarıvekullanımsüreçleribakımındanfarklıhukukirejimetabidirler.KarayollarıTrafikYönetmeliği’netabiolmayandiğer Tiny House türleriİmarKanunubakımından”yapı” vehatta ”bina” niteliğindesayılmaktadırvesadeceimarlıarazilerdekullanılabilmektedir.Bunlar kolayca sökülüp taşınamayan prefabrik evler gibi düşünülebilir. 

Çekme karavan niteliğindeki tinyhouse’lar kural olarak “yapı” olarak kabul edilmemektedir. Ancak bunların kullanış amacı, konulduğu yer ve sayı önemlidir. Örneğin tarım arazisine orada tarım yapılmasını engelleyecek şekilde onlarca karavan/tekerlekli tinyhouse koyulamayacağı gibi, geçici park amacı dışında, sabit kalacak ve yapı niteliği taşıyacak şekilde (izinsiz) bir tane dahi konulması mümkün değildir. Tekerlekli Tiny HouselarKarayollarıTrafikKanununun 3. MaddesiveKarayollarıTrafikYönetmeliğinin 3.Maddesinin C bendinin 20.Bölümüne göre ‘’römork’’ olarak tanımlanan ”O sınıfımotorsuzaraç” vasfındadırlar. Diğeryandan,“Tiny House”larrömorkvasfındaolduğundantescilleri KarayollarıTrafikYönetmeliğinin 42.  Maddesineyapılmaktadır.Mevcut yasal düzenlemelere göre 5000 metrekarenin altındaki tarım arazilerine bina yapılması için ruhsat/izin alınamaz. Eğer bunlar izinsiz yapılırsa; 5403 sayılı Toprak ve Arazi Kullanımı Kanunu ve 3194 sayılı İmar Kanunu’na aykırılık oluşturan bu durum nedeniyle, ilgili belediyeler ve kurumlar yapı tatil tutanağı düzenleyerek, bu küçük evleri mühürlemektedirler. Bu yasak sadece tarım arazileri için getirilmemiştir. Tarım arazisi niteliğinde olmayan arsanıza da izinsiz tinyhouse koyamazsınız. Aksi halde idari yaptırımla karşı karşıya kalma ihtimaliniz yüksektir.Aksi bir durumda yapı tatil tutanağı düzenlenir ve binanız mühürlenir. Ardından da yapının yıkılması/kaldırılması için idari sürece devam edilir. Kamu kurumları aynı zamanda savcılığa suç duyurusunda da bulunmaktadırlar. Savcılıklar da ilgili Asliye Ceza Mahkemesinde TCK’nın 184/1 maddesi uyarınca “imar kirliliğine neden olmak” suçundan kamu davası açmaktadırlar.

Aile konutu; eşlerin ortak olarak seçtikleri, yaşamlarının merkezi haline gelmiş ve birlikte yaşadıkları/kullandıkları konuttur. Eğer tinyhouse yasal izinler alınarak araziye konulmuş/yerleştirilmişse, resmi kayıtlarda da konut olarak gözüküyorsa, yasal olarak kapı numarası verilmişse ve ailece bu tinyhouse’da yaşanıyorsa, burası yerleşim yeri olarak kabul edileceği gibi, aile konutu olarak da kabul edilebilir/edilmelidir.

Vatandaşların mağdur olmamak için, böyle bir yer alırken, bu amaçla kooperatife üye olurken veya kendi arazisine tinyhouse koyarken, yasal durumu iyi araştırmaları gerekir. Önemle belirtelim ki, tekerlekli olanlar için izin gerekmez algısı da yanlıştır. Zira tekerlekli bir tinyhouse’u veya çekme karavanı barınma, eşyalarınızı muhafaza etme vb. amaçlarla sabit bir yapı gibi kullanıyorsanız ruhsat/izin gerekir.Mağdur olmamak açısından bir avukata danışarak hareket edilmesini ya da herhangi bir hukuki sorunla karşılaşıldığında sürecin alanında uzman bir avukatla yönetilmesini tavsiye edebiliriz.