Engelli istihdamında yeni dönem: Cezalar artacak!

Resmî verilere göre Türkiye’de 2 milyon 511 bin 950 engelli birey yaşıyor. Bu vatandaşların 775 bini “ağır engelli” statüsünde bulunuyor. Toplamda 1,4 milyon erkek ve 1 milyonun üzerinde kadının yer aldığı bu grup için istihdam fırsatları hâlâ sınırlı. Özel sektörde engelli kotasının büyük bölümü doldurulmuş değil.

Oysa devlet, engelli bireyleri istihdam eden firmalara çeşitli teşvikler sunuyor. Uzmanlar, bu konunun yalnızca yasal bir yükümlülük değil, aynı zamanda toplumsal bir sorumluluk olduğuna dikkat çekiyor.

İŞVERENLER ARASINDA UYGULAMA FARKLILIKLARI

Mevzuata göre özel sektörde 50’den fazla çalışanı bulunan işyerlerinde personelin en az yüzde 3’ünün engelli bireylerden oluşması gerekiyor. Ancak mevcut sistemde beyan esaslı bildirim yöntemi, bazı işverenlerin bu yükümlülüğü yerine getirmemesine olanak tanıyor.

Bazı firmalar kota zorunluluğunu bir ilde tamamlarken, başka illerde eksik kalabiliyor. Bu durum cezaların adil biçimde uygulanmamasına yol açıyor. Temmuz ayında Resmî Gazete’de yayımlanan Torba Kanun düzenlemesiyle birlikte artık ceza uygulamaları il bazında değil, işyeri merkezine göre değerlendirilecek.

SGK’DAN “OTOMATİK RADAR” DÖNEMİ

2026 itibarıyla Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından geliştirilen “Çalışan Bildirim Sistemi” devreye girecek. Bu sistem, engelli istihdamı zorunluluğu bulunan işyerlerini SGK kayıtları üzerinden otomatik olarak tarayacak.

Beyan dönemi sona erecek; sistem eksik istihdamı tespit ettiği anda cezai süreci başlatacak. Böylece engelli kotasından kaçış neredeyse imkânsız hale gelecek.

CEZALARDA ARTIŞ YOLDA

SGK uzmanı İsa Karakaş’ın aktardığı bilgilere göre, halihazırda 50 ve üzeri çalışanı olup engelli kotasını doldurmayan işverenler, her engelli ve her ay için 30 bin 81 TL idari para cezası ödüyor. Bu tutar her yıl yeniden değerleme oranında artırılıyor.

2026 yılında oran yüzde 25,49 artacak ve cezaların iki katına kadar yükselmesi bekleniyor. Bu yaptırımlar yalnızca özel sektörü değil, kamu kurumlarını da kapsayacak.

BİNLERCE ENGELLİ İÇİN YENİ İŞ FIRSATLARI

Yeni sistemin devreye girmesiyle birlikte binlerce engelli bireyin iş hayatına katılması öngörülüyor. SGK’nın radar sistemi, hem şeffaflığı sağlayacak hem de işverenleri yasal sorumluluklarını yerine getirmeye teşvik edecek.

Sonuç olarak, 2026’dan itibaren engelli istihdamı yalnızca bir zorunluluk değil, toplumsal bilinç ve vicdani duyarlılığın da göstergesi haline gelecek.