Karbon vergisi nedir? Amacı ve işleyişi nasıldır? Karbon vergisi uygulayan ülkeler

Karbon vergisi, sera gazı emisyonlarını, özellikle de karbondioksiti (CO2) azaltmak için hükümetler tarafından uygulanan bir vergi türüdür. Bu vergi, fosil yakıtların kullanımından ve diğer emisyon yaratan faaliyetlerden kaynaklanan sera gazı salınımlarına uygulanır.

KARBON VERGİSİNİN AMACI

Sera gazı emisyonlarını azaltmak: Karbon vergisinin temel amacı, fosil yakıtların kullanımını pahalı hale getirerek ve emisyonu yüksek olan diğer faaliyetleri caydırarak, sera gazı salınımlarını azaltmaktır.

İklim değişikliğiyle mücadeleye katkıda bulunmak: Karbon vergisi, küresel ısınma ve iklim değişikliğinin etkilerini azaltmaya yönelik çabalara katkıda bulunur.

Yeşil ekonomiye geçişi teşvik etmek: Karbon vergisi, daha temiz ve sürdürülebilir enerji kaynaklarına ve teknolojilere yatırımı teşvik ederek yeşil ekonomiye geçişi hızlandırmayı amaçlar.

Hava kirliliğini azaltmak: Karbon vergisi, hava kirliliğine de katkıda bulunan diğer sera gazlarının salınımını da azaltarak hava kalitesini iyileştirmeye yardımcı olabilir.

KARBON VERGİSİNİN İŞLEYİŞİ

Karbon vergisi, genellikle emisyona neden olan faaliyetin CO2 eşdeğeri tonu başına belirli bir tutarda uygulanır. Vergi, fosil yakıt satıcıları, üreticiler veya nihai tüketiciler gibi farklı noktalarda tahsil edilebilir. Toplanan vergiler, genellikle iklim değişikliğiyle mücadeleye yönelik yatırımlar, yenilenebilir enerji projeleri veya düşük gelirli hanelere yapılan yardımlar gibi çevresel ve sosyal amaçlar için kullanılabilir.

KARBON VERGİSİNİN FAYDALARI

Çevresel faydalar: Karbon vergisi, sera gazı emisyonlarını ve hava kirliliğini azaltarak çevresel faydalar sağlar.

Ekonomik faydalar: Karbon vergisi, yeşil ekonomiye geçişi teşvik ederek ve yeni iş imkanları yaratarak ekonomik kalkınmaya katkıda bulunabilir.

Sosyal faydalar: Karbon vergisi, hava kirliliğinin azalmasıyla halk sağlığının iyileşmesine ve sağlık harcamalarının düşmesine katkıda bulunabilir.

KARBON VERGİSİNE YÖNELİK ELEŞTİRİLER

Düşük gelirli haneler üzerindeki etkisi: Karbon vergisinin düşük gelirli haneler üzerinde orantısız bir yük bindirebileceği ve enerji fiyatlarındaki artışın bu hanelerin bütçelerini zorlayabileceği endişeleri vardır.

Verginin adil dağılımı: Karbon vergisinin gelirlerin adil bir şekilde dağıtılmasını sağlayacak şekilde tasarlanması ve düşük gelirli haneler için muafiyetler veya sübvansiyonlar gibi önlemlerin alınması önemlidir.

Uluslararası iş birliğinin gerekliliği: Karbon vergisinin en etkili olabilmesi için, tüm ülkeler tarafından uygulanması ve emisyon sızıntılarının (bir ülkede emisyonun azalmasına karşın başka bir ülkede artması) önlenmesi için uluslararası iş birliği şarttır.

KARBON VERGİSİ UYGULAYAN ÜLKELER

2024 yılı itibarıyla, dünya çapında 25 ülkede ulusal karbon vergileri uygulanmaktadır ve 46 ülke daha karbon vergileri veya emisyon ticareti programları yoluyla karbona bir tür fiyat koymaktadır.

Ulusal karbon vergisi uygulayan ülkeler şunlardır:

Avrupa: Finlandiya, İzlanda, Norveç, İsveç, Danimarka, Estonya, Letonya, İrlanda, Slovenya, İsviçre, Polonya, Portekiz ve Birleşik Krallık

Kuzey Amerika: Kanada ve Meksika

Asya: Japonya, Güney Kore, Singapur ve Yeni Zelanda

Afrika: Güney Afrika

Okyanusya: Avustralya ve Yeni Zelanda