Türkiye'de koza üretimi hızla yükseliyor

Türkiye’de geleneksel ipek böcekçiliği yeniden canlanıyor. Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre, 2023 yılında 85 tona ulaşan yaş koza üretiminin bu yıl 100 tonu geçmesi bekleniyor. Üretimdeki bu artış, hem devlet desteklerinin hem de üreticilerin gösterdiği çabanın sonucu olarak değerlendiriliyor.

DESTEK ARTTI, ÜRETİM YÜKSELDİ

Bursa merkezli Koza Tarım Satış Kooperatifleri Birliği (Kozabirlik) Genel Müdürü Mustafa Çakır, koza üreticilerine sunulan desteklerin önemli bir etki yarattığını belirtti. Kilogram başına 1000 TL destek sağlanırken, kadın üreticiler ile 40 yaş altındaki genç girişimciler için bu rakam 1400 TL’ye kadar çıkıyor.

Çakır, son yıllarda artan teşviklerle birlikte üretimin yükselişe geçtiğini belirterek, “2022’de 69 ton olan yaş koza üretimi, 2023’te 78 tona, 2024’te ise 85 tona ulaştı. Hedefimiz bu yılı 100 tonun üzerinde kapatmak. Don olayları bazı bölgelerde kayıplara yol açtı, ama genel tabloda üretim artışı sürüyor” dedi.

1980’LERDEN 2000’LERE GERİLEYEN ÜRETİM YENİDEN TOPARLANIYOR

Geçmişte yılda 2 bin tona ulaşan yaş koza üretiminin, çevresel etkenler ve göç gibi nedenlerle büyük oranda azaldığını hatırlatan Çakır, "Bir zamanlar sadece Bursa bu üretimin yarısını karşılıyordu. Şimdi tekrar yükselişe geçiyoruz. Hedefimiz, Türkiye genelinde yıllık üretimi yeniden 200 ton seviyelerine çıkarmak" diye konuştu.

Bugün yalnızca Bursa ve Diyarbakır’ın Kulp ilçesinde faaliyet gösteren iki ipek çekim fabrikası bulunduğunu belirten Çakır, mevcut üretimin bu fabrikaları tam kapasite çalıştırmaya yetmediğini söyledi: "Her iki fabrikanın aktif üretim yapabilmesi için toplamda 200 ton civarında yaş koza gerekiyor. Biz de üretimi bu seviyeye taşımayı amaçlıyoruz."

KOZALAR EL SANATLARINDA DA KULLANILIYOR

Çakır, sadece sanayiye yönelik değil, el sanatlarına özel üretim de yapıldığını belirterek, her yıl yaklaşık 3-4 ton yaş kozanın bu alana ayrıldığını, ayrıca geleneksel yöntem olan mancınıkla çekim yapmak isteyen üreticiler için de ayrı pay ayrıldığını ifade etti.

TOHUMDAN TESLİMATA KADAR TEKNİK DESTEK

2024 yılında üreticilere toplam 4 bin 491 kutu ipek böceği tohumu dağıtıldı. Bu yılki destek ödemeleri ise ağustos ayında tamamlanacak. Çakır, üretimin bölgelere göre değiştiğini söyleyerek, Akdeniz ve Ege’de nisan-mayıs, diğer bölgelerde ise haziran ayının üretim dönemi olduğunu aktardı.

Kozabirlik’in Bursa, Bilecik, Sakarya, Eskişehir ve Alanya’da faaliyet gösteren 5 kooperatifi aracılığıyla tüm üreticilere ücretsiz teknik destek sunduğunu belirten Çakır, dut fidanı üretimi ve dağıtımı konusunda da yoğun çalışmalar yürüttüklerini dile getirdi.

LARVA YERİNDE TESLİM, İLK BESLEME TEKNİK EKİPTEN

Günümüzde üreticilere, doğrudan larva halinde teslimat yapılıyor. Her kutuda yaklaşık 20 bin larva yer alıyor ve üreticilere yerlerinde teslim ediliyor. Hatta ilk besleme uygulamasını, Kozabirlik’in teknik personeli birebir göstererek yapıyor.