Merkez Bankası etkisi: TL’ye geçiş hızlandı, KKM payı eriyor

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) enflasyonla mücadele ve finansal sistemde Türk Lirası’nın etkinliğini artırma stratejisi meyvelerini vermeye başladı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından yayımlanan son veriler, mevduat kompozisyonunda Türk Lirası lehine ciddi bir dönüşüm yaşandığını ortaya koydu.

18 Ağustos 2024'te 12.9 trilyon TL seviyesinde bulunan toplam mevduat hacmi, 25 Temmuz 2025 itibarıyla yüzde 81,7 artış göstererek 23.6 trilyon TL’yi aştı.

TL MEVDUAT KATLANARAK ARTTI, KUR KORUMALI HESAPLAR GERİLİYOR

Aynı dönemde Türk Lirası cinsinden mevduat yüzde 93 artışla 14.6 trilyon TL’ye yükselirken, Kur Korumalı Mevduat (KKM) hariç tutulduğunda artış oranı yüzde 240’a ulaştı. TL’nin toplam mevduatlar içindeki payı hızla artarak yüzde 31.9’dan yüzde 59.8’e çıkarken, döviz mevduatlarının oranı yüzde 38.1'e geriledi.

Kur Korumalı Mevduatlar ise son 101 haftadır kesintisiz düşüş trendinde. 18 Ağustos 2023’teki zirvede 3.4 trilyon TL’ye ulaşan KKM hesapları, 25 Temmuz 2025 itibarıyla 489 milyar TL’ye kadar geriledi. Bu da TL mevduatlar içindeki KKM oranının yüzde 45’ten yalnızca yüzde 3.6’ya inmesi anlamına geliyor.

VADELİ MEVDUATLARDA KISA VADE ÖNE ÇIKIYOR

Mevduat vade yapısında da önemli bir değişim dikkat çekiyor. BDDK’nın haziran ayı verilerine göre, vadesiz hesaplar ve kısa vadeli mevduatlar artış gösterdi. Vadesiz mevduat yüzde 43.8 artarak 8.1 trilyon TL’ye, 1 aya kadar vadeli hesaplar yüzde 69.2 yükselerek 3.3 trilyon TL’ye ulaştı. 3 aya kadar vadeli hesapların toplam mevduat içindeki payı bir yılda yüzde 72.5’ten yüzde 88’e çıktı. Buna karşın, 3 ay üzeri vadelerde ciddi düşüşler gözlendi.

YÜKSEK TUTARLAR AZ SAYIDA HESAPTA TOPLANDI

Mevduatın dağılımında ise servet yoğunlaşması dikkat çekiyor. Haziran sonunda, yurtiçinde yerleşik 2.3 milyon kişinin 1 milyon TL’nin üzerindeki hesaplarında toplam 17 trilyon TL bulunurken, yurtdışında yerleşiklere ait benzer büyüklükteki 208 bin hesapta 1.3 trilyon TL yer aldı. Böylece toplam 2.5 milyon civarında hesapta 18.3 trilyon TL’lik mevduat toplanarak, tüm sistemin yaklaşık yüzde 80’ine denk geldi.

YURT DIŞINDAN GETİRİLEN DÖVİZE TL’YE DÖNÜŞ TEŞVİKİ UZATILDI

TCMB, yurt dışı kaynaklı dövizlerin Türk Lirası’na dönüşünü destekleyen teşvik uygulamasının süresini 31 Ekim 2025'e kadar uzattı. 1 Ağustos 2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan düzenleme uyarınca, firmalar yurt dışından getirdikleri dövizi Merkez Bankası aracılığıyla TL’ye çevirmeleri halinde, çevrilen tutarın %3’üne kadar dönüşüm desteği alabilecek. Bu teşvikten yararlanmak isteyen firmaların döviz alımına ara verme taahhüdü vermesi şart koşuluyor. Uygulamanın temel amacı, döviz kaynaklarını TL’ye kanalize ederek piyasada istikrarı sağlamlaştırmak.