Tarihi sırtlayan surlar

Nuray AKIN

Bursa'nın ilk yerlileri olarak bilinen Bithynialılar'ın bölgeye M.Ö. 7. Yüzyıl'da yerleştiği bilinmektedir. M.Ö. 327 yılında da Bursa'da krallıklarını ilan eden Bithynialılar, M.Ö. 1. Yüzyıl'da da Bursa Kalesi'ni inşa etmiştir. O tarihten günümüze kadar ayakta durmayı başaran kale, Bithynialılar'dan sonra Roma, Bizans ve Osmanlı İmparatorluklarına ev sahipliği yapmıştır. Bithynialılar'dan sonra Roma ve Bizans İmparatorlukları dönemlerinde çeşitli restorasyonlardan geçirilen Bursa Kalesi, en köklü değişimlerini Osmanlı İmparatorluğu döneminde yaşamıştır.

ÜÇ KÖŞELİ BURÇLAR

1326 yılında Osmanlı Padişahı Orhan Bey tarafından fethedilen Bursa'da surlar üç köşeli burçlarla takviye edilmiştir. Kalenin iki burcu da Çakır Hamam ve Tophane bölgeleri arasında yer almaktadır. Bu burçların kalıntılarına günümüzde de rastlanmaktadır. Çakır Ağa Hamamı ile Tophane arasında bulunan biri silindir gövdeli, ikisi de üç köşeli halde büyük burç kalıntıları yer almaktadır. Önceki dönemlerde burçların arasında bulunan Hisar Kapı ise 1855 yılındaki depremde yıkılmıştır. Saltanat Kapı ve bazı sur duvarları da 1855 yılındaki 'küçük kıyamet' olarak tabir edilen Büyük Bursa Depremi sırasında yıkılmıştır.

KÜLTÜREL HAZİNE

Yapımında blok ve moloz taşlar kullanılan kalenin surları zamanla yapılaşma nedeniyle zarar görmüştür. Pınarbaşı Kapı ile Zindan Kapı arasında kalan surların kesme taşları zamanla artan nüfusla birlikte çoğalan yapılanmaya kurban edilmiştir. Bölgedeki yeni yapılanma nedeniyle taşlar yerinden sökülmüştür. Günümüzde sökülen taşların temel izleri bulunmaktadır. Aradan geçen binlerce yıla, nüfus artışına ve doğal afetlere rağmen Bursa Surları halen daha dimdik geçmişin izlerini barındırmaktadır. Kalenin günümüze kadar ulaşan bölümleri şehrin görkemini yansıtırken, Özellikle mazgallar ve yuvarlak kemerleri mimari açısından önemli izler barındırmaktadır. Ayrıca Bursa Kalesi'nin içerisi adeta kültürel bir hazineyi andırmaktadır. Kalenin içindeki Roma dönemine ait sütunlar, lahit parçaları, kitabeler ve heykel kaideleri geçmiş dönemlerin esintilerini günümüze taşımaktadır.

ŞEHRİN KAPISI: SALTANAT KAPI

Bursa Surları'nın giriş kapısı olan ve bu tarihi yapıyı bir çok fotoğrafta temsil eden Saltanat Kapı veya diğer bilinen adıyla Hisar Kapısı, yapılan restorasyon çalışmalarıyla günümüze kadar ulaşmayı başarmıştır. Bursa Surları'nın en büyük kapısı olan Saltanat Kapı, uzun süre şehrin kapısı olarak bilinmiştir. Tophane'ye çıkan yolun Ortapazar Caddesi başlangıcında yer alan Saltanat Kapı, şehrimize gelen turistlerin de ilgisini çekmektedir. Bu nedenle özellikle hafta sonları temsili Osmanlı askerlerinin nöbet tuttuğu kapı, geçmişin izlerini günümüze yansıtmaktadır.

Bitinyalılar tarafından yaptırılan Saltanat Kapısı'nın haricinde surları dış dünyaya bağlayan 4 kapı daha vardır. Bunlar; Yer Kapı (Bab-ı Zemin), Fetih Kapısı (Su Kapısı), Zindan Kap ve Kaplıca Kapısı'dır.