İşaret dili çevirmeni Merve Ayaz: ‘İletişim beden diliyle de gerçekleşir’

Toplumda çoğu zaman göz ardı edilen işaret dili, aslında sadece işitme engelliler için değil, herkesin bilmesi gereken önemli bir iletişim aracıdır. İşaret dili hakkında merak edilenleri işaret dili çevirmeni Merve Ayaz’a sorduk. İşaret diliyle tanışma sürecinden çeviri sırasında yaşadığı zorluklara kadar birçok konuda samimi açıklamalarda bulunan Ayaz, işaret dilinin hayatın her alanında daha fazla yer alması gerektiğini vurguladı.

BİR KARŞILAŞMA, BİR KARAR

Sosyal hizmetler mezunu olan işaret dili çevirmeni Merve Ayaz, üniversite yıllarında işaret diline olan ilgisinin, hayatını değiştirecek bir karşılaşma ile pekiştiğini söyledi.

Bir gün markette karşılaştığı sağır bir kadının kendisinden yardım istemesiyle işaret dilini daha derinlemesine öğrenmeye karar verdiğini anlatan Ayaz, o an yaşadığı çaresizliğin kendisini bu alana yönlendirdiğini belirterek, “O kadına yardımcı olmak istedim ama iletişim kuramadım. Bu olay, işaret dilini öğrenme kararlılığımı artırdı.” dedi.

Ayaz, hayatındaki asıl dönüm noktasının 2019 yılında yaşadığı ani işitme kaybı olduğunu belirtti.Konuşabiliyor olsa da duyamadığı için iletişimde zorlandığını belirten Ayaz, işaret dili sayesinde bu süreci daha rahat atlattığını söyleyerek, “O an, işaret dilinin benim için ne kadar önemli olduğunu daha iyi anladım. Bu dili meslek olarak sürdürmeye de o zaman karar verdim.” dedi.

İŞARET DİLİ NASIL ÖĞRENİLİR?

İşaret dili öğrenme sürecinin yalnızca kurslarla sınırlı olmadığını belirten Ayaz, ilk olarak temel ve ileri düzey kurslara katılmış olsa da, gerçek anlamda dili öğrenmenin sağır bireylerle birebir iletişim kurarak mümkün olduğunu vurguladı. Ayaz, sağırlar derneğine giderek bir yıl boyunca neredeyse her gününü orada geçirdiğini dile getirerek, “İşaret dili, sadece el hareketlerinden ibaret değil. Mimikler ve beden dili de en az işaretler kadar önemli. Sağır bireylerle vakit geçirerek dili kültürel boyutuyla öğrenmek büyük fark yaratıyor.” diye vurguladı.

İLETİŞİMDE EN BÜYÜK ENGEL: İŞARET DİLİ BİLMEYENLER

Ayaz, toplumda işitme engelli bireylerin karşılaştığı en büyük sorunun, işaret dilini bilen insan sayısının yetersizliği olduğunu söyledi ve resmi kurumlarda ve kamusal alanlarda çevirmen eksikliğinin büyük bir engel oluşturduğunu belirtti.

Ayaz, hastane, banka, adliye gibi yerlerde işaret dili desteğinin yetersiz olduğunu belirterek, yanlış öğretilen işaret dili bilgisinin de büyük bir sorun teşkil ettiğini ifade etti ve “Sağır bireyler duymamayı bir engel olarak görmüyorlar. Asıl engel, toplumun işaret dilini bilmemesi ve onlarla iletişim kuramamasıdır.” şeklinde konuştu.

CANLI YAYINLARDA VE RESMİ ETKİNLİKLERDE ZORLUKLAR

Canlı yayınlar ve resmi etkinliklerde çeviri yaparken en çok zorlandığı konunun, doğaçlama yapılan konuşmaların içeriği olduğunu belirten Ayaz, özellikle tıp ve hukuk gibi alanlardaki teknik terimlerin işaret dilinde tam karşılığını bulmakta zorlandığını dile getirdi. Ayaz, “İşaret dili, Türkçe’nin birebir çevirisi değildir. Kendi kültürel yapısı ve mantığı olan bir dildir. Bu yüzden bazı kavramları açıklamak için çeviriyi sadeleştirmek ve en iyi anlaşılır hale getirmek gerekiyor.” şeklinde konuştu.

İŞARET DİLİ FARKINDALIĞI NASIL ARTIRILIR?

Merve Ayaz’a göre toplumda işaret dili farkındalığını artırmak için en önemli adım, eğitimi yaygınlaştırmak. İşaret dili derslerinin okullarda ve üniversitelerde zorunlu hale getirilmesi gerektiğini belirten Ayaz, medyada da işaret dili çevirisinin sadece haber bültenleriyle sınırlı kalmaması gerektiğini söyleyerek, “Televizyonda sadece haber programlarında değil, tüm programlarda işaret dili çevirisine yer verilmesi farkındalığı artıracaktır. Ayrıca, kamu kurumlarında daha fazla işaret dili çevirmeni istihdam edilmelidir.” dedi.

İŞARET DİLİ ÖĞRENMEK İSTEYENLERE TAVSİYELER

İşaret dili öğrenmek isteyenler için temel eğitimin şart olduğunu belirten Ayaz, en etkili yöntemin sağır bireylerle birebir pratik yapmak olduğunu söyledi. Ayaz, temel eğitim aldıktan sonra bu dili aktif olarak kullanabileceği ortamlara girmenin de dilin gelişimi için çok önemli olduğuna dikkat çekti.

İŞARET DİLİ HERKES İÇİN

İşaret dili, yalnızca işitme engelliler için değil, herkesin bilmesi gereken bir beceri. İletişimin sadece sesle değil, beden dili ve mimiklerle de mümkün olduğunu hatırlatan Ayaz, toplumun işaret diline daha fazla önem vermesi gerektiğini şu sözlerle vurguladı: “İşaret dili, bir engeli aşmak değil, iletişimi güçlendirmektir. Bu dili öğrenmek, sadece işitme engelliler için değil, hepimiz için büyük bir fark yaratacaktır.”