Türkçe
English
Русский
Français
العربية
Deutsch
Español
日本語
中文
Türkçe
English
Русский
Français
العربية
Deutsch
Español
日本語
中文

Geçmişten günümüze taşınan sanat:Halıcılık

Atalarımızın büyük önem vererek, geçmişten günümüze özenle yaşattığı hem geçim kaynağı hem de bir sanattır halıcılık.Klasik tezgahlarda özellikle kadınlarımızın hüzünlerini, sevinçlerini, ilmek ilmek üzerine dokuduğu halılar, Türk kültürünün dünyaya açılan kapısı da olmuştur...

Haber Giriş Tarihi: 19.06.2020 06:30
Haber Güncellenme Tarihi: 19.06.2020 06:30
Kaynak: Haber Merkezi
Geçmişten günümüze taşınan sanat:Halıcılık

Demet DİNÇ

Dünyada ilk kez M.Ö. 5. Yüzyılda Orta Asya'da Türkler tarafından dokunduğu bilinen halılar, bugün dünyanın en kıymetli sanat eserleri arasında kendine yer bulmakta. Tamamen el emeğinden oluşması, kullanılan malzemelerin doğallığı ve zengin motif çeşitliliği ile bu halıları ve halıcılığı paha biçilmez kılmakta. Halı; yere veya mobilya üstüne yaymak, duvara asmak amacıyla genellikle yünden ve ipekten yapılan, kısa tüylü örme ya da dokuma bir yaygıdır. Halı, diğer dokuma işleri ve eserleri arasında en üst teknik ve yaratma yeteneği isteyen sanat eseridir. Türk el sanatlarının içerisinde halı sanatının önemli bir yeri vardır. "Her biri birer sanat eseri değerinde olan halılar, ait oldukları dönem ile ilgili birçok veriyi taşıyarak sonraki kuşaklara aktarmada da adeta belge niteliği taşıyor.

HALIYA KARAKTERİSTİĞİNİ VE TEKNİĞİNİ VEREN MİLLLET

Halıya dokuma sanatı içinde karakterini veren düğümlü teknik, ilk kez Orta Asya'da Türklerin bulunduğu bölgelerde ortaya çıkmış, gelişimini Türklerle sürdürmüş ve tüm İslam dünyasına Türkler tarafından tanıtılmıştır. Dünyada bilinen ilk el halıları Orta Asya'da Türkler tarafından dokunmuştur. Bu halıların günümüze kadar ulaşabilmiş en eski örneğinin MÖ 6-5. Yüzyıllarda yapılmış olduğu ve halen Leningrad müzesinde saklandığı bilinmektedir. Sağlam tekstil motifleri ve düğüm teknikleri Türk halısının sürekli gelişiminin en önemli dayanağıdır. Düğümlü halıların çok uzun bir geçmişi vardır. Bu tekniğin bulunuşu, göçebe bir kavmin daha kalın ve ısıtıcı bir zemin bulmak arzusu gibi pratik bir nedene dayanmaktadır. Türk halılarını diğer halılardan ayıran diğer önemli özelliği renkleridir. Bu halılarda özellikle parlak renkler kullanılır. Bayrağımızın rengi olan kırmızı, Türk halılarının temel rengidir. Halı sanatında soluk renklere pek rastlanmaz beraber doğal kökboyaları kullanılmaktadır. Renklerin yanı sıra Türk halılarında kullanılan desenler de oldukça özgündür. Motiflerinde insan ve hayvan figürü pek kullanılmaz.

"Seccade halılarında, sütunlar arasına yerleştirilen mihrap deseni tüm dünyada Türk motifi diye bilinir."

UŞAK HALISI

Uşak halısını evin zeminine serdiğinizde sadece ayak tabanlarınız değil, evin atmosferi de bir anda ısınıverir. Çok zengin çeşitleri bulunan Uşak halılarında geometrik süslemenin yerini bitkisel süsleme almıştır. Desenleriyle dikkat çeken Uşak halılarının madalyonlu ve yıldızlı olmak üzere iki ana tipi vardır. Madalyonlu uşak halılarında bitkisel motiflerin ortasında her zaman büyük bir madalyon yer alır. Yıldızlı uşak halısında da madalyonlar tamamen ortadan kalkmış, koyu renkli zeminin üzerinde sekiz kollu yıldızlar yerleştirilmiştir.

HEREKE HALISI

İnceliğin yansıması olan hereke halısında dokuma malzemesi olarak çok ince iplik ve ipek kullanılmıştır. Diğer halılardan ayıran en önemli özelliği örme tekniğidir. Hereke halısının uzun ömürlü olmasının nedeni 'Gördes düğümü' diye de bilinen 'çift düğüm' tekniği ile dokunmasıdır. Ustaların diğer tüm halıları inceleyerek, sabırla keşfettikleri tekniktir. Santimetrekaredeki düğüm sayısının artması, biçimlendirilen motiflerin detaylandırılmasını da beraberinde getirir. Sonuçta olağanüstü incelikte ve hayal gücünün ötesinde motifler taşıyan sanat eserleri ortaya çıkar. Hereke'nin yapımı üç, dört seneyi geçiyor. Çok hassas bir halı olan hereke'yi tek bir genç kız dokuyor. Dokuma süresi içinde evlenemez, çocuk yapamaz, çünkü dokuyan kişinin yaşamındaki değişiklikler halıyı etkiliyor.

BERGAMA HALISI

El dokumacılığının en önemli örneklerini görebileceğiniz, Bergama Halıları'nın büyük çoğunluğu 19. ve 20. Yüzyıllarda yapılmışsa da 17. Yüzyıldan kalma ender örneklerini de bulmak mümkün. Göz alıcı desenleri büyük bir çeşitlilik gösteren halıların birçoğu eski yüzyılların etkilerini yansıtmaktadır. Duyguların renk renk, ilmek ilmek işlendiği bu kıymetli halılar bugün de dükkanlarda alıcısını beklemektedir. Antika değeri kazanma özelliği ve kendine has nitelikleri ile Bergama dünya halı literatüründe önemli bir yere gelmiştir.

DÜĞÜM ÇEŞİTLERİ

Türk düğümü (Gördes düğümü): Manisa'nın Gördes kazasında kullanıldığından bu ismi alan, Türkiye'de halı dokumalarda kullanılmaktadır. Dünya literatürüne de 'Türk Düğümü' olarak geçmiştir. Bu düğümün de iki türü görülmektedir. İç Anadolu'da kullanılan düğüm şeklinde; iplik, çözgü çiftinin önce öndeki sonra arkadaki teline dolanarak bağlanan düğümdür. Batı Anadolu'da kullanılan düğümde aynı işlem ters uygulanmaktadır. Bu değişiklik halının kalitesini etkilememekte, yalnızca Batı Anadolu'da dokunan halıların hav kesiminde kolaylık görülmektedir.

İran düğümü (sine): Batı İran'daki bir yöreden adını alan bu düğümde iplik yalnızca çözgü çiftinin önündeki teline bağlanır, diğer çözgünün arkasından geçirilip aşağı doğru çekilerek sıkıştırılmaktadır. İran düğümlü halılarda da iki atkı ipi kullanılmaktadır.

Tek arış üzerine düğüm: Hav ipliği ansın üzerine bir defa düğümlenerek iplik uçları üste çıkarılır. Düğüm sıralarının dizilişi de farklıdır. Yani bir sırada düğümlenen arış diğerinde boş bırakılır.

Hekim düğümü: Kaba dokunmuş halılarda kullanılır. Tek ilmek kullanılarak elde edilir. Kolay atılabilen ancak ilmek mukavemeti az bir düğüm çeşididir.


 

Yorum Ekle
Gönderilen yorumların küfür, hakaret ve suç unsuru içermemesi gerektiğini okurlarımıza önemle hatırlatırız!
Yorumlar (0)
Sizlere daha iyi hizmet sunabilmek adına sitemizde çerez konumlandırmaktayız. Kişisel verileriniz, KVKK ve GDPR kapsamında toplanıp işlenir. Sitemizi kullanarak, çerezleri kullanmamızı kabul etmiş olacaksınız.
logo
Bursa Hayat Gazetesi En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.