Bursa'nın surlardan dışarıya çıkışının nişanesi...Orhan Bey Camii

Onur KIZILKAYA

Normalleşme süreciyle birlikte camilerde sosyal mesafe kurallarına uyularak kılınan ilk Cuma namazıyla birlikte vuslat sona erdi. Bursa'nın önemli tarihi ve manevi merkezlerinden biri olan Orhan Bey Camii de cemaatiyle buluştu. Bursa'yı fetheden Orhan Gazi tarafından 1339 yılında yaptırılan cami o tarihten günümüze uzanan önemli bir eserdir. 1413 yılında Karamanoğlu Mehmet Bey tarafından tahrip edildiği kaynaklarda geçen Orhan Bey Camii, 1417 yılında Osmanlı'nın ikinci kurucusu olarak kabul edilen Çelebi Mehmet tarafından onarılmıştır. Küçük kıyamet olarak da bilinen 1855 Bursa depreminde büyük hasar gören cami bu tarihten sonra birkaç kez tamir görmüştür. 1905 yılında yapılan tamir sırasında daha önce bulunmayan doğu kapısı açılmıştır.

SİMGE YAPILARDAN

Orhan Bey Camii'nin önemli bir özelliği de Bursa'nın surlardan dışarıya çıkışının ilk simgelerinden olmasıdır. Şehir, Orhan Gazi tarafından fethedildiğinde sadece bugün sur içi olarak bilinen kalenin içinden oluşuyordu. Bursa'yı fethettikten sonra değişim başlatan Sultan Orhan Gazi Sultan, surların dışına medrese, Orhan Bey Camii ile han, hamam ve imaretten oluşan külliye yaptırarak şehrin genişlemesini sağlamıştır. Orhan Bey Camii bugün şehrin merkezi sayılacak bir noktada yer almaktadır.

MİMARİSİ HAYRAN BIRAKIYOR

Caminin teknik özellikleri ise mimari açıdan ne kadar zengin olduğunu ortaya koyuyor... Bursa'daki ilk zaviyeli plan şemalı cami olarak bilinen yapıda arka arkaya kubbeyle örtülü iki mekan, yanlarda iki tane eyvan ve son cemaat mahalli ile plan tamamlanmıştır. Caminin ana ibadet mekanının üzerinde sekizgen kasnağa oturan iki kubbe ile yandaki eyvanların üzerinde daha küçük kubbeler yer almaktadır. Duvarları değişik biçimlerde bir araya getirilen moloz taşı ve tuğla ile örülen Cami'nin tek minaresi kuzeydoğudadır. Tuğladan yapılmış kirpi saçaklar ve duvarlardaki rozetler binaya özgünlük kazandırmaktadır. Duvarları üç sıra tuğla ve bir sıra kesme taş ile örülen beş gözlü son cemaat yerinin önünde kesme taştan yapılmış altı adet ayak, sivri tuğla kemerlerle birbirine bağlanmıştır; yan cephelerinde ise ana kemerin ortasında, devşirme Bizans başlıkları olan birer sütun kullanılarak  ikişer kemer elde edilmiştir. Son cemaat yerinin üzeri ortada üç kubbe, iki yanda tonozla örtülüdür.