Bursa’da geleneksel kültürün bir parçası: Tongurdaklı kaşıklar

Bursa'nın Uludağ'ın güney eteklerinde yer alan dağ ilçelerinde, geleneksel halk oyunlarının vazgeçilmez bir parçası haline gelen tongurdaklı kaşıklar, hem görselliğiyle hem de müziğe kattığı zenginlikle dikkat çekiyor.

Keles, Orhaneli, Büyükorhan ve Harmancık ilçelerinde kullanılan bu geleneksel kaşıklar, her evde bulunan ve genellikle düğünlerde ya da önemli etkinliklerde kullanılan önemli kültürel ögelerdir.

Bu kaşıkların en belirgin özelliği, saplarında ahşap zincire benzer bir bölüm bulunmasıdır.

 İki elde, sapları parmak arasına geçirerek avuç içinde birbirine vurulan kaşıklar, çıkardığı çarpma seslerinin yanı sıra, özel olarak oyulmuş "tongurdak" kısmı ile müziğe eşlik eder.

Bu ses, oyun sırasında katılımcıların ritim tutmasına yardımcı olur ve oyunlara neşeli bir hava katar.

Tongurdaklı kaşıkları üreten Lütfü Uğur, 1993 yılından beri ahşap işçiliği yapıyor ve yaptığı kaşıklarla yöresel kültürü yaşatmaya devam ediyor.

Keles ilçesine bağlı Harmanalanı Mahallesi'nde yaşayan Uğur, kayın, akçaağaç, ahlat, çitlembik ve şimşir gibi ağaçlardan yaptığı kaşıkları, geleneksel olarak çiçek desenleriyle süslüyor.

Uğur, yaptığı kaşıkları hem görselliği hem de çıkarılan ses açısından özel olarak tasarlıyor.

Uğur, yaptığı kaşıkları başlangıçta oldukça zor şartlar altında ürettiklerini belirtiyor ve bu süreçte kaşıkları, folklor ekiplerine ve kostümcülere numune olarak bırakmıştır.

Yaptığı kaşıklarla yurt dışından da siparişler almıştır; Avusturya, Belçika, Almanya ve İsviçre gibi ülkelerden talepler gelmiştir.

YÖRESEL DÜĞÜNLERİN VAZGEÇİLMEZİ

Tongurdaklı kaşıklar, sadece bir müzik aleti değil, aynı zamanda yerel kültürün önemli bir simgesidir.

Yöredeki düğünlerde ve büyük şenliklerde bu kaşıklar mutlaka kullanılır. Keles Belediye Başkanı Ali Doğru, bu geleneksel kaşığın Keles folklorunun en önemli unsurlarından biri olduğunu belirterek, "Bu kültürü yaşatmak için çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Yakın zamanda bu kaşıkların tescilini alacağız" dedi.

YENİ NESİL İLGİSİ VE KÜLTÜR AKTARIMI

Orhaneli Keles Büyükorhan Harmancık ve Osmangazi'ye Bağlı Dağ Köyleri Yardımlaşma ve Kültür Derneği Başkanı İsmail Aydoğdu, tongurdaklı kaşığın, yöre insanı tarafından el emeğiyle yapıldığını ve kültürün nesilden nesile aktarılmasında önemli bir rol oynadığını belirtti.

Aydoğdu, "Yeni nesil de bu geleneksel kaşıklara ilgi gösteriyor ve bu kültürün yaşamasından son derece memnunuz" diye ekledi.