Ney üflemek sabır işi

Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nde Öğretim Görevlisi ve Ney Ustası olan İbrahim Benlioğlu, neyin yapım aşamasından, üflenmesine kadar olan incelikleri Bursa Hayat'la paylaştı. Sabır konusuna dikkat çeken Benlioğlu,"Bir şeyler üretmek için zaman ve sabır gerekiyor" dedi.

'ÜRETMEK HAZ VERİR'

Okuldan kalan vakitlerinde ney işiyle uğraştığını söyleyen Benlioğlu, her insanın bir şeyler üretmesi gerektiğini savundu. Benlioğlu,"Bu atölyede ney ve tespih yapımıyla uğraşıyorum. Belli günlerde de ney öğrenmek isteyen, arkadaşlarla meşk yapıyoruz. Bu imalathane benim için ayrı bir dünya, sığındığım yer. Ürettiğim bir neyden çıkan sesi dinlemek bana çok büyük bir haz veriyor. Bir şey üretmek çok anlamlı ve bereketli bir iş. En büyük sanatkar: Cenab-ı Haktır. Her insanda, Allah'ın sanatından bir parça mevcuttur. İnsanın her şeyden önce kendisini tanıması ve bilmesi gerekir. Neyi yapabildiğini ve neye kabiliyeti olduğunu bilen insan da bunların üzerine çalışması gerekir. Bunlardan sonra insanın bir şeyler üretmesi lazım. Ürettiğiniz bir şeyi elinize aldığınızda yaşadığınız hazzı, başka bir şeyde bulamazsınız" ifadelerini kullandı. Kırk senedir bu mesleğin içinde bulunduğunu belirten Benlioğlu,"Birçok hocayla çalışma fırsatı buldum ama Allah beni Niyazi Sayın gibi bir üstada öğrenci olma bahtiyarına erdirdi. Neyin yapımı ve üfleme teknikleriyle alakalı bütün çoğu şeyi ondan öğrendim. Onun üzerimde emekleri büyüktür. Allah ondan razı olsun" şeklinde konuştu.

NEYİN SIRRI KAMIŞTA

Ney üretimi hakkında bilgiler veren Benlioğlu, iyi neyin, iyi bir kamıştan olacağını belirtti. Ham bir kamışın kabukları soyulduktan sonra kuruması için en az bir sene beklemesi gerektiğini ifade eden Benlioğlu, her neyin kendisine ait bir ölçüsü olduğunu söyledi. Benlioğlu,"O ölçülere göre hazırlanan kamışın daha sonra içi boşaltılır ve delikleri, perdeleri açılır. Bu işlemlerden sonra 'parazvane' dediğimiz parçalarını neye takarız ve akortlayıp, ses veririz. Bu işlemlerden sonra ney hazır olur ve üfleyecek neyzeni bekler. Neyin en temeli kamıştır. İyi bir ney yapmak istiyorsanız, kamışınızın düzgün olması gerekir. Bursa civarında yetişen kamışlar biraz daha ney yapımına elverişsiz. Ülkemizin sıcak yerlerinde yetişen kamışlar, ney yapımında daha elverişli olur. Kamışın kesilme tarihinin de önemi var. Kamıştan daha çok verim almak istiyorsanız, Aralık, Ocak ya da Şubat ayında kesilmesi gerekir. Neyler akortlarına göre isim alır. Türk Müziği'nde genelde en çok dört seslik olarak ifade edilen  'kız ney' dediğimiz ney çeşidi kullanılır. Daha kolay olması nedeniyle neyzenler müziğe bu ney türüyle başlar" dedi.

KABİLİYETLİ OLMAK YETMEZ

Ney çalmanın uzun ve zahmetli bir iş olduğundan bahseden Benlioğlu,"Neyden temiz ses çıkartabilmek uzun soluklu bir iş ve sabır gerektiriyor. İyi ney çalmak için üfleme tekniğini iyi kavramak gerekir. Diyaframını iyi kullanarak dudağınızda o sesi nerede frenleyeceğinizi bilmeniz gerekir. Bu tekniklerin hepsi zamanla geliştiği için ney çalmak zahmetli ve zor bir iş. Fiziki olarak erkeklere daha uygun bir alet diyebiliriz ama benim öğrencilerimin çoğu bayan. Bu öğrencilerin arasında çok iyi sesler çıkartan kişilerde var ama dediğimiz gibi en önemli nokta zaman. Sanat, başlı başınca zaman gerektiren bir olgu. Sabretmezseniz sanatçı olamazsınız ve bir şey üretemezsiniz. Sanatta hem devletli hem de hizmetli olmanız gerekiyor. Devletli olmak için Allah tarafından torpilli olmanız lazım. Allah size bir yetenek vermesi gerekir. Daha sonra hizmetli olmak için de çok çalışmanız lazım. Yani hem kabiliyetli olacaksınız hem de bu kabiliyeti ortaya koymak için çok çalışacaksınız. Bu iki olguyu bir araya getirdiğiniz zaman ortaya bir şey çıkarabilirsiniz ama maalesef günümüzdeki gençler biraz aceleci. Dünyadaki her şeye çok kolay ulaşılabilen bir çağdayız. Öğrenciler geldiklerinde onlara ney çalmak için yapmaları gerekenleri söylüyorum. Onlarda bana 'hocam daha kolayı yok mu?' Diyorlar. Daha işin başında olayın kolayına kaçmaya çalışıyoruz" ifadelerini kullandı.

'ÖĞRENCİLERİN İLGİSİNİ ÖLÇÜYORUM'

Ders vermeden önce öğrencilerinin konuya nasıl baktığını öğrenmeye çalıştığını söyleyen Benlioğlu,"Ben, ney öğretmeden önce öğrencilerime alakasız sorular sorarım. Bu işe olan ilgisini ve merakını çözmek için uğraşırım. Bir keresinde öğrencimden akciğer filmi istemiştim. Oda bu duruma şaşırmıştı. Yani bunlardaki genel amacım öğrencilerin sabrını ve bu aleti üflemeye hazır olup olmadığını ölçmek. Bu işe geçici heveslemi yaklaşıyor, yoksa ciddimi bakıyor, bunu tartmaya çalışıyorum. Zaten bu işe ilgi ve alakası varsa devam ediyor. İlgisi olmayanlar da kısa süre içersinde kendisini emekliye ayırıyor. Bence herkes yapabileceği bir sanatla uğraşması lazım. Gençlerin mutlaka el becerilerini geliştirmesini tavsiye ederim. Bizler çocukken kendi oyuncağımızı kendimiz imal ederdik. Ailelerin çocuklarını bir şeyler üretmeye yönlendirmesi gerekiyor. Son birkaç senedir bu konuda okulların sanata özendiriciliği söz konusu bu durumda bizi memnun ediyor" dedi.