İlk misyonerler Katoliklerdir!

Osmanlı topraklarına gelen ilk misyonerler Katoliklerdir.  Fransız olan bu misyonerler hem Hıristiyanlığı yaymak hem de İstanbul'daki azınlıkların eğitimi ile ilgilenmek üzere 16.yüzyılın sonlarına doğru bölgeye geldiler. Osmanlı Devleti ile Fransa arasındaki iyi ilişkilerden yararlanan Katolik misyonerlerinin bir gayesi de Roma ve Bizans kiliselerini birleştirmekti

Cizvitlerle (Bir Hıristiyan Tarikatı) başlayan eğitim ve öğretim faaliyetleri sonunda, 1583'te İstanbul'da St.Benoit isimli Fransız okulu  açıldı. Cizvitlerden başka Katolikliğin diğer tarikatları olan Fransisken, Dominiken, Kapuçin ve Frerler rahip ve rahibeleri de Osmanlı ülkesine gelmeye başladılar ve çoğu kendi isimleriyle anılan St.Joseph, St.Michel, St.Louis ve Notre Dame de Sion  gibi okullarını açtılar.

Cizvit ve Fransiskenlerin en yoğun olarak faaliyet gösterdikleri yerler İstanbul, İzmir, Halep, Suriye, Filistin, Mısır, Irak, Kıbrıs ve Orta Yunanistan'dı. Papalık'ın desteğini alan ve kapitülasyonlardan yararlanan misyonerlerin faaliyetleri ile 17. yüzyıldan itibaren ülkedeki Katolik propagandası gittikçe artmaya başladı.

Salname ve Misyon Raporları'ndan yapılan derlemelere göre Birinci Dünya Savaşı öncesinde Fransız Katoliklerinin Asya Türkiye'sinde açtıkları okullarının sayıları şöyledir:

Cezvitlerin ülkenin değişik bölgelerinde yaygın olarak yaklaşık 6565 öğrencinin öğrenim gördüğü 37 okulu vardı.(Sivas, Tokat, Amasya, Ş.Karahisar, Kayseri, Adana, Beyrut, Sayda, Lübnan, Havran) . Bu okullarda çoğunluğu Cizvit papazları olan görevli yabancı öğretmen sayısı ise 100-150 civarındaydı.

 Fransiskenlerin ise; ağırlıklı olarak Suriye ve Filistin (Şam, Yafa, Kudüs, Lazkiye, Amman..) bölgesinde 1069 öğrencinin okuduğu 16 okulu vardı. Ayrıca Samsun (1), Trabzon (1), Harput (2), Malatya (1), Diyarbakır (1) ve Mardin (1) illerinde toplam 670 öğrencinin okuduğu 7 hemşire okulları vardı.

Kapuçinlerin ise 635 öğrencinin öğrenim gördüğü 13 okulu vardı. Özellikle Yukarı Mezopotamya'da çalışan Dominikenlerin ise Musul ve Kerkük'te yedi ila on rahip, on iki rahibe ve beş yüz civarında öğrencileri vardı.

Freres de la Doctrine Chretienne adlı dini teşkilatın çalışma alanları Trabzon, Erzurum, İzmir ve İstanbul'du. Trabzon'daki okulunda 200 öğrenci, Erzurum'daki okulda büyük çoğunluğu Katolik Ermenilerden oluşan 160'ı erkek, 90'ı kız olan 250 öğrenci öğrenim görüyordu. İzmir'deki beş okulda ise 763 öğrenci vardı. Bu teşkilatın en önemli ve etkili okulu İstanbul Kadıköy'deki 'Le College Saint-Joseph des Freres'( Saint Joseph)'tir.

Bunların dışındaki Fransız dini teşkilatları ve okulları, adeta Osmanlıyı bir örümcek ağı gibi sarmaladıklarını görüyoruz. ( İzmir, Adana, Halep, Sayda, Trabzon, İzmir, İstanbul, Suriye, Filistin...)

1914'lere gelindiğinde ülkedeki Fransız okullarının sayısı yaklaşık olarak 500 civarındaydı ve bu okullarda 59 414 öğrenci öğrenim görüyordu.

( Devam edecek)