Neden iradeli olamıyoruz - 2

İradeden söz ederken çoğumuzun aklına geleceği ilk örneklerden biri diyet konusudur. Diyete başlamış 2 kişi düşünelim şimdi. Biri diyetini sonuna kadar devam ettiriyor olsun diğeri de diyetini 3 gün sonra sonlandırıyor olsun. Bu iki kişiye baktığımızda diyetine devam eden kişi için iradeli, devam edemeyen için iradesiz biri çıkarımını yaparız. Peki buradan, diyetin sonucu olan zayıflamanın iradeli dediğimiz insan için diğerine göre daha haz verici bir sonuç olduğunu söyleyebilir miyiz? Yani diyete devam etmediği için iradesiz dediğimiz kişi zayıflayıp zayıflamamayı ya da sağlıklı olup olmamayı çok da önemsemiyor olabilir. Sonuç onu çok da cezbetmiyor olabilir.

Bu durumu farklı alanlarda da gözlemleyebiliriz. Mesela yine ödevlerini yapan bir öğrenci ödevlerini yapmayan bir öğrenciye göre ödev yapmadığında karşılaşacağı sonuçtan daha çok endişeleniyor olabilir. Ya da bunu ibadetler olarak düşündüğümüzde namaz konusunda irade gösterebilen bir insan irade gösteremeyen bir insana göre namaz kılmadığında karşılaşacağı sonuçtan daha az endişeleniyor olabilir veya namaz kıldığında elde edeceklerini düşündüğünde diğerine göre daha az haz alıyor olabilir.

Ben neden diğeri gibi her gün kitap okuyamıyorum, neden diyetimi onun gibi devam ettiremiyorum, neden ibadetlerimi düzenli olarak yapamıyorum, derslerime neden arkadaşım gibi çalışamıyorum diye sorarken kendimize belki de yapmadığımızda ortaya çıkacak olan sonuç bizi çok da endişelendirmiyordur ya da yaptığımızda elde edeceğimiz sonuç bize çok da cazip gelmiyordur. Ne dersiniz?

Eğer siz de onaylıyorsanız o zaman daha iradeli olmak için yapacağımız şeylerden birinin, iradeli olmak istediğimiz konunun bizim için öncelikle ne anlam ifade ettiğine bir bakmak olacağını düşünüyorum. 

Yapmak istediğimiz ya da kaçınmak istediğimiz durum her neyse sonuçlarıyla ilgili bilgi edinmek, iradeli olduğumuzda ortaya çıkacak sonuçların bize getirilerini ve bizden götüreceklerini hesaplamak yani bir kar zarar analizi yapmak ve sonuçta ulaşacağımız şeyleri ara ara hatırlamak belki de iradeli olma yolunda atacağımız ilk bilişsel adımlar olacaktır.