Dumanlı yaşam

Sağlık, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından "bedenen, ruhen ve sosyal yönden tam bir iyilik hali" olarak tanımlanmaktadır. Bu tanımı yıllarca okuruz, işitiriz. Ruhumuzu ve bedenimizi ne kadar sağlıklı tutabiliyoruz? Bu anlamda atacağımız en güzel adımlardan biri pozitif düşünüp, olumlu hareket etmek, bedenimizin sesini dinleyip sağlıklı ve dengeli beslenmek birde kendimize zarar verecek maddelerden uzak durmaktan geçiyor.

Sağlığımıza zarar veren maddelerin başında ise sigara geliyor. Aslında hepimiz biliyoruz zararlarını belki de sağlığınızı göze alarak içiyorsunuz. Sigarayı bırakmamak için birçok nedeniniz de olabilir. Ama birde benden dinleyin isterim sigaranın maharetini...

Evet, sigaranın vücudumuzdaki sistemlere zarar veren, sağlığımızı bozucu birçok madde içerdiğini duyuyoruz. Peki, sigara bizim bedenimizi ne şekilde etkiliyor? Öncelikle sigara içeriğindeki nikotin ile beyin ve sinir sistemi üzerinde baskılayıcı ve uyuşturucu etki oluşturmakta ve kanın damarlardaki dolaşımını bozarak organlara kan akımını yavaşlatmaktadır. Ayrıca sigara dumanının içerdiği katran maddesinde asitler, alkol aldehitler, ketonlar, siyanid, karbonmonoksit gibi sağlığı bozan binlerce madde olduğu bildirilmiştir. Sigara dumanında yaklaşık %4 oranında bulunan karbonmonoksiteritositlere bağlanarak kanın oksijen taşıma kapasitesini düşürür. Bu durumda, vücudun oksijenlenmesi azalacağından sindirim sisteminin çalışması aksar, tüketilen besinler uygun oranlarda sindirilemez, hücrelere uygun miktarlarda taşınamaz. Ve tüm bunlarda besinlerden yeterince yararlanamamayı, bedende besin ögelerinden yetersizlik oluşmasına neden olur.

Sigara dumanındaki maddeler 'oksidatif stres' adı verilen vücudumuza hasar verecek ve kanser oluşumunu tetikleyici maddeleri oluşturur. Vücudumuzda kendini bu maddelerden koruyabilmek ve onları etkisiz hale getirebilmek için savunma desteğini kullanır. Vücudumuzun savunma desteği antioksidanlardır. Başlıca antioksidan besin öğeleri, karaciğer, süt, yumurta sarısı, peynir, tereyağı, marul, ıspanak, havuç ve kayısıda bol bulunan A vitamini; sebze ve meyvelerin hepsinde bol bulunan C vitamini ve fındık gibi yağlı tohumlarda bol bulunan E vitaminleridir. Ayrıca, β-karoten ve selenyum da antioksidan özelliktedir.

Sigara içen bireylerin günlük C vitamini gereksinimi 2 kat artmaktadır

Sigara içenlerde, sigaranın ürettiği serbest radikalleri temizlemek için kullanılan antioksidan özellikteki A, C, E vitaminlerinin kandaki seviyelerinde düşüme gözlenir. Sigarada bulunan kadmiyumun antioksidan özellikteki selenyumun mineralinin biyoyararlılığını düşürdüğü ve büyüme ve gelişmede, antioksidan savunmada önemli rolleri olan çinkoya zıt etki yaptığı yapılan çalışmalarla ortaya konulmuştur. Ayrıca, sigara içimi ile özellikle de B12 vitamini başta olmak üzere, pek çok B grubu vitamininin düzeyinde düşme olduğunu gösteren çalışmalar bulunmaktadır. Yapılan araştırmalar, sigara içenlerin artan C vitamini ihtiyaçlarına karşın, meyve ve sebzeyi daha az tükettiklerini göstermektedir. Hâlbuki sigara içen bireylerin günlük C vitamini gereksinimi 2 kat artmaktadır. Sigaranın beslenme ve sağlık durumları üzerine etkisinin araştırıldığı bir çalışmada, sigara içen kişiler hiç sigara içmemiş kişilerle karşılaştırıldığında, sigara içenlerin vücut ağırlıklarının, vücudun kas miktarının bir göstergesi sayılan üst orta kol çevrelerinin,  plazma C vitamini konsantrasyonlarının, eritrositlerdeki folat ve B12 vitamin seviyelerinin daha düşük olduğu bulunmuştur.

Sigara kemiklerin kullandığı kalsiyum miktarını azaltır

Tüm bunlarla beraber sigara içen bireylerin kemik ve dişleri de olumsuz etkilenmektedir. Sigara osteoporoz gelişiminde bireyler için önemli bir risk faktörüdür. Ayrıca, sigara kalsiyumun kemiklere yerleşmesini sağlayan D vitamini metabolizmasını bozduğu bildirilmiştir.

Gebelikte sigara içen annelerin bebeklerinde daha fazla sağlık problemi olur

Gebelikte sigara içen annelerin bebekleri genellikle düşük doğum ağırlıklı olarak doğmaktadır. Düşük doğum ağırlıklı bebeğin beslenmesi normal ağırlıkta doğan bir bebeğe göre daha fazla özen ister ve bu bebeklerin daha fazla sağlık problemi olur. Ayrıca, sigara içmeyen annelerin bebeklerini emzirme başarısı, sigara içen annelere göre daha yüksektir. Gebelik ve emzirme dönemleri boyunca sigara içen annelerin bebeklerinde daha sık olarak öksürük ve akciğer enfeksiyonu gibi sağlık problemlerinin görüldüğü bildirilmiştir. Özellikle yaşamın ilk 4 ayı içerisinde ev ortamında sigara dumanına maruz kalan bebeklerde, tekrarlayan akciğer enfeksiyonu görülme riskinin çok fazla arttığı sağlık uzmanları tarafından vurgulanmaktadır.

Hem kendimizi hem de çevremizdeki bireyleri düşünelim. Haftaya sigarayı bırakmanın kilo almaya etkisi, sigara ile ilgili ilginç bilgiler ve sigarayı bırakma döneminde soframızdan eksik etmemiz gereken besinlerle ilgili yazım ile karşınızda olacağım.

Keyifle, sağlıkla geçireceğimiz günler dilerim...