Sağlık haberciliğinin toplum sağlığı üzerine etkisi...

Geçtiğimiz günlerde, basın tarihimizin "Medya Ombudsmanlarından" diğer adıyla "Okuyucu Temsilcilerinden"  Faruk Bildirici'nin,  "Televizyonlara, doktorlara uygulanan ücret tarifesi" başlığı altında önemli bir değerlendirmesi oldu...

Bizimde tam değinmek istediğimiz işte bu nokta: Medyanın, toplum sağlığı üzerine etkisi...

İnsanın en temek hak ve gereksinimidir, sağlık...

Ve çağımızın en etkili silahı ise medya ve iletişim...

Genelde herhangi bir hastalık şikâyeti olduğunda hekime başvursakta, normal zamanlarda sağlığımız ile ilgili çevremizden, medyadan, çeşitli yayınlardan da sağlık bilgilerine ulaşırız.

Bu bilgiler bizlere umut ta olabilir, umutsuzlukta...

İşte sağlık haberlerinin ve haberciliğinin önemi de bu noktada ağırlık kazanıyor.

Klasik medya haberlerine sosyal medya da eklenince ve haberlerin daha hızlı yayıldığı düşünüldüğünde

"En doğru sağlık haberi hangisi" ise bilinmeyenimiz oldu.

Aklımız karışıyor mu?..

Aşı haberlerinin, aşı üretici firmalarının açıklamaları üzerinden olması ne kadar güvenli?

Aşı ve pandemi hususunda konuşan bilim adamlarımız ne kadar kanıta dayalı konuşuyor?

Medya ve mensupları ise ne kadar kanıta dayalı haber yapıyor?

Soruları ise cevabını arıyor... Bu sorulara bakınca da, evet aklımız karışıklığı derinleşiyor...

Sağlık haberciliği nasıl olmalı?..

Bu soruyu Medikal Akademi üzerinden yaptığımız, medyanın değerli isimlerinin yer aldığı, Tıp Hukuku Söyleşileri programında da sorduk. (https://www.youtube.com/watch?v=kpIbUPza2Mg&t=759s)

Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Genel Sekreteri ve Esam-Der/Eğitim ve Sağlık Muhabirleri Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Sibel Güneş; "Kamu yararına aracıyız. Net ve doğru bilgiyi ulaştırmak zorundayız.Kanıta dayalı habercilik için önem gösterdik. İstediğimiz yere tam gelemedik. Toplumun sağlık okuryazarlığı yeterli değil. Toplumun yaklaşık 1/3'ü sağlık okuryazarı... Haberlerin merkezinde hasta olması lazımdır. Sağlık haberciliğinde, iki önemli ilke; hastanın çıkarı ve kamunun yararı olmasıdır.  Sağlık, paranın yoğun olduğu alan. Güç alanlarının şeffaf olması lazım. Fayda olması için dürüst soruların, doğru noktada sorulması lazım... " değerlendirmesinde bulundu.

Bu konu ile ilgili medya Ombudsmanı Faruk Bildirici'de; "Siz gelen sağlık haberine, kuralına göre bakarsanız, doğru kontrol ederseniz, doğru haberi yapabilirsiniz. Sağlık haberciliği, paranın gücü olan bir alandır. Basın, paranın gücüne karşı olmalıdır. Günümüzde Sağlık Muhabirliği çok daha önemlidir. Uzman muhabir/editör/yazar artık birçok kuruluşta istihdam edilmiyor. Muhabir yetişmesine yatırım yok. Sağlığın piyasalaşması yanlışı getirdi. Sağlık yazarlarının çelişen yazıları mevcut. Bir sonraki yayında, bir öncekinin tam tersi söylenebiliyor. Toplum sağlığını önemsemelidir" dedi.

Ayrıca Esam-Der/Eğitim ve Sağlık Muhabirleri Derneği tarafından daha sağlıklı bir toplum için "iyi hekimlik" ve "iyi gazetecilik" yapmanın gerekliliğine inanan bir grup bilim adamı, gazeteci ve hekimin katılımıyla, rehber niteliğinde "Halkın Yararı İçin Sağlık Haberciliği Bildirgesi"  de yayınlanmıştır.

Medya ve/veya mensupları sağlık haberini, önemli de gösterebilir önemsizde...

Reklam pazarı, basın kuruluşlarının reyting kaygısı, medyaya sağlık kuruluşları tarafından ulaştırılan kısmen bilgi içeriği zayıf sağlık bültenleri, kanıta dayalı olmayan tıp bilgilerinin toplum sağlığı üzerine yıkıcı etkileri tartışılmaz bir gerçektir.

Öne çıkma kaygısı ile yapılan sağlık haberlerinin tıbbi gerçeklerden uzaklaştığı gerçeğini de pandemi döneminde sıkça gördük...

Doğru ve etik sağlık haberlerinin toplum sağlığını iyileştirici etkisi ise tartışılmaz bir sonuçtur...

Yine medyanın, sağlık üzerinde olumlu etkileri olması adına; Öğretim Görevlisi Seçil Utma tarafından yayınlanan "Medyadaki Sağlık Haberlerini Doğru Okumak" başlıklı makalesinde dediği gibi;

Özellikle koruyucu sağlık hizmetleriyle ilgili haberlerin daha çok olması ve bunların dikkat çekmeleri yönünden ön-arka sayfalarda yer alması, okurların sağlık eğitimine katkı yönünden yararlı olacaktır.

Sağlık meslek odalarıyla basının ortak hareket etmesi, bilgi alışverişinde bulunmaları, sağlıkla ilgili sorunlarda toplumun doğru yönlendirilmesi açısından katkı sağlayacaktır.

Medya haber değeri standartlarını gözeterek, sağlık haberlerini eğitici yayınlarla da desteklemeli ve kamuoyunu karşılıksız umutlara ve heyecana sürükleyen haberlerden kaçınmalıdır.

Sağlıkta uzmanlaşma desteklenmelidir. Sansasyondan uzak, "sağlıklı" bir sağlık haberciliği için yayın kuruluşlarında uzman sağlık muhabirleri istihdam edilmelidir. Sağlık habercileri için bir bilimsel danışma havuzu oluşturulmalıdır.

Umberto Eco'nun dediği gibi: "Gazeteyi yapan haber değil, haberi yapan gazetedir..."