2022 yılının ilk günlerinde Ankara’da, evde doğum koçu ile doğum yaparken, bebek hareketsiz kaldığı için acil servise doğumu başlamış bir anne adayı getirildi. Evde, hekim ve ebe olmadan sadece doğum koçu yönlendirmesi ile yapılmaya çalışılan bir doğum eylemi idi ve bebek kaybedilmişti.
Yaşanan elim olay ile birlikte sağlık alanındaki koçluk uygulamaları; önemli soruları aklımıza düşürdü…
Bilindiği gibi hayatımıza son zamanlarda; Doğum Koçları, Nefes Koçları, Yaşam Koçları, Sağlık Koçları,
Holistik Koç, Beslenme Koçu, Fonksiyonel Tıp Koçu ve benzeri isimli birçok iş grubu girdi… Peki:
Uluslararası ansiklopedi olan Wikipedia’daki tanıma göre; “Koçluk, koç olarak adlandırılan deneyimli bir kişinin yaptığı ücretli bir görüşme şeklidir. Fakat hala bilimselliği tartışılmaktadır. Ayrıca hangi lisans veya sertifika ile uzmanlaştıkları belli olmadığı için yetkinlik sınırları belirsizdir.
Bazen koçluk, iki kişi arasında gayri resmi bir ilişki anlamına gelebilir.” Tanımlamadaki önemli vurgu;
Sağlık; anayasal bir haktır…
Anayasamızın 56. Maddesi sağlık hakkını tanımlamaktadır. Anayasa’ya göre;
Anayasamıza göre: sağlık hizmetlerinin sunumu ile sunanları planlamak ve yönetmek devletin görevidir. Ülkemizde de sağlık hizmetlerinin yönetimi ise Sağlık Bakanlığının görev ve yetkisindedir.
Sağlık meslekleri yasada tanımlıdır…
Sağlık ile iştigal eden meslekler; 1219 sayılı Tababet VeŞuabatıSan'atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanunun Ek 13. Maddesinde tanımlanmıştır. Bu kanun;
Bahse konu yönetmeliğin 4. Maddesinde sağlık meslek mensupları ile sağlık hizmetlerinde çalışan diğer meslek mensuplarını tanımlamıştır. Yasal tanıma göre;
Tabip, Diş Tabibi, Eczacı, Hemşire/Hemşire Yardımcısı, Ebe/Ebe Yardımcısı, Klinik Psikolog, Fizyoterapist/Fizyoterapi Teknikeri, Odyolog/Odyometri Teknikeri, Diyetisyen, Dil ve Konuşma Terapisti, Podolog, Sağlık Fizikçisi, Radyoterapi Teknikeri, Anestezi Teknisyeni/Teknikeri, Tıbbi Laboratuvar Teknisyeni/Teknikeri, Patoloji Teknikeri, Tıbbi Görüntüleme Teknisyeni/Teknikeri, Ağız ve Diş Sağlığı Teknikeri, Diş Protez Teknikeri, Tıbbi Protez ve Ortez Teknisyeni/Teknikeri, Ameliyathane Teknikeri, Adli Tıp Teknikeri, Diyaliz Teknikeri, Perfüzyonist, Eczane Teknikeri, Ergoterapist/Ergoterapi Teknikeri, Elektrofizyoloji Teknikeri, Mammografi Teknikeri, Optisyen, Acil Tıp Teknisyeni/Teknikeri, Sağlık Bakım Teknisyenidir.
Sağlık meslek mensubu olmadığı halde, sağlık hizmet sunumu çerçevesinde özgün görevi olan ve bu alanda çalışan diğer meslek mensuplarıdır.
Psikolog, Biyolog, Çocuk Gelişimcisi, Sosyal Çalışması/Sosyal Hizmet Uzmanı, Sağlık Eğitimcisi/ Tıbbi Teknolog, Sağlık İdarecisi, Çevre Sağlığı Teknisyeni/Teknikeri, Yaşlı Bakım Teknikeri/Evde Bakım Teknikeri, Tıbbi Sekreter, Biyomedikal Mühendisi/Biyomedikal Cihaz Teknikeri, Gerontolog
Yasada tanımlı sağlık alanında çalışan mesleklere bakınca;
“Koçluk” adı altında sağlık alanında yapılan iş ve işlemlerin cezası var mı?
Kanaatimizce var tabi ki… 1219 sayılı yasanın Ek 13. Maddesinde tanımlı bu ceza…
Sadece sahte hekimlik yapanlar değil, bu yasa kapsamındaki tüm sağlık mesleklerinin yetkisiz icra edilmesi de aynı cezaya tabi, bizden hatırlatması… Ayrıca:
Sağlık Bakanlığı tarafından onaylanmamış, Sağlık Bakanlığı tarafından yetki verilmeyen farklı eğitim kurumlarınca verilmiş, hatta e-devlet ortamında düzenlenmiş olsalar bile bu sertifikalar geçerli değildir…Hatta bu tip eğitimler ve düzenlenen sertifikalar ile ilgili bu kapsamda, Sağlık Bakanlığının görüş yazıları da mevcuttur.
Sağlığın koçluğu olmaz, sağlık hizmetinin sorumluluğu ve sorumlusu olur… Halk sağlığı, halkın sağlığıdır…