Hacc bir mekteptir çalışanlar kazanır!

Hac mevsimindeyiz. Gidenlerin haccı şimdiden makbul ve mebrûr olsun. Rabbim ömürde bir defa farz olan bu zor ibadeti rızasına uygun olarak yapmayı kendilerine kolaylaştırsın. Gitmeyenlere de en kısa zaman da isteklerine kavuşmayı nasip etsin dilek ve temennisi ile gelecek hafta tamamlayacağım yazıma başlıyorum.

Yüce Rabbimiz hac suresinde buyuruyor ki;26. Bir zamanlar İbrahim'e Beytullah'ın yerini hazırlamış ve (ona şöyle demiştik): Bana hiçbir şeyi eş tutma; tavaf edenler, ayakta ibadet edenler, rükû ve secdeye varanlar için evimi temiz tut.27. İnsanlar arasında haccı ilân et ki, gerek yaya olarak, gerekse nice uzak yoldan gelen argın develer üzerinde sana gelsinler. 28. Ta ki kendilerine ait bir takım yararları yakînen görmeleri, Allah'ın kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanlar üzerine belli günler de Allah'ın ismini ansınlar. Artık ondan hem kendiniz yeyin, hem de yoksula, fakire yedirin.

Müfessirlere göre, ayetin birinci cümlesinden işaret faydalar, hem dünyevi, hem de uhrevidir. Dünyevi olanı, haccın insan üzerinde meydana getirdiği ahlâkî tesirler ile ticari ve ictimai faydalardır. Uhrevi olanlar ise, Allah'ın hoşnutluğu ve O'nun müminlere olan af ve mağfiretidir. 29. Sonra kirlerini gidersinler; adaklarını yerine getirsinler ve o Eski Ev'i (Kâbe'yi) tavaf etsinler.

Hacıların kirlerini gidermelerinden maksat, özellikle tıraş olmaları, tırnaklarını kesmeleri, koltuk altlarını ve kasıklarını temizlemeleri ve genel olarak bütün bedenî kirlerden arınmalarıdır. "Eski Ev'i tavaf etsinler" demek, "Kâbe'nin etrafını dolaşsınlar" demektir ki, terim olarak bir defa dolaşmaya bir "şavt" denilir. Bir tavaf, yedi şavttan ibarettir. Bu şavtlardan dördü farz, üçü vaciptir. Bu anlatılan, haccın rükünlerinden olan tavaftır ve adına din dilinde "tavaf-ı ziyaret" denir. Yani farz tavaf demektir. Bu tavaf Arafat vakfesinden sonra yapılır. 32. Durum öyledir. Her kim Allah'ın hükümlerine saygı gösterirse, şüphesiz bu, kalplerin takvâsındandır37. Onların .(ne yapılan hayır hasenatın ne de kesilen kurbanların) ne etleri ne de kanları Allah'a ulaşır; fakat O'na sadece sizin takvânız ulaşır. Sizi hidayete erdirdiğinden dolayı Allah'ı büyük tanıyasınız diye O, bu hayvanları böylece sizin istifadenize verdi. (Ey Muhammed!) Güzel davrananları müjdele!

Bu ayet, genel olarak bütün ibadetlerde iyi niyet ve ihlasın gerekliliğini ortaya koymaktadır. Anlaşılıyor ki, ibadetlerimizde bizi Allah rızasına ulaştıracak olan temel unsur, kalplerimizin takvası, yani bu ibadetleri, gösterişten uzak olarak sırf Allah rızası için yapma çabasıdır. Nitekim Hz. Peygamber bir hadislerinde, "Amellerin kıymeti ancak niyetlere göredir. Herkesin niyeti ne ise, eline geçecek olan da odur" buyurmuşlardır.

İmam-ı Azam Ebû Hanife ve Hanefilere göre haccın sebebi Kâbe'dir.

Kur'an-ı kerimde hacla ilgili, haccın farzıyetini, faziletini, menasikini yani nasıl yapılması lazım geldiğini ve tarihçesini işaret eden ayetler vardır. Bunun yanında bir de hac hacla ilgili "hac suresi" vardır. Ancak haccın farz olduğunu bildiren ayeti kerime, Al-i İmran suresi yani 3. surenin 96-97. Ayetidir. O ayetlerin meali özetle şöyledir: "Şüphesiz, âlemlere bereket ve hidayet kaynağı olarak insanlar için kurulan ilk ev (ilk mâbet), Mekke'deki (Kâbe)dir. 97. Ayet, "Orada apaçık nişâneler ve (ayrıca) İbrahim'in makamı vardır. Oraya giren emniyette olur. Yoluna gücü yetenlerin o evi haccetmesi, Allah'ın insanlar üzerinde bir hakkıdır. Kim inkâr ederse bilmelidir ki, Allah bütün âlemlerden müstağnîdir."

Bu son ayet, müslümanlara haccın farz olduğunun delilidir. "Yoluna gücü yetenler," hacca gitme imkânına kavuşanlar demektir ki, bu imkânın ölçüsünün ne olduğu konusunda mezhepler farklı görüştedirler. İmam Şafii'ye göre bu imkân vasıta ve yol masraflarını karşılama kudreti, İmam Malik'e göre yürüme ve çalışıp kazanma iktidarı, İmam Ebu Hanife'ye göre ise bu söylenenlerin tamamıdır.

Hac bir mekteptir

Hac, hikmetlerle dolu ve sembollerle yapılan fevkalade önemli bir ibadettir. Hac, herkese değil; saadece şartları tutan müslümanların ömürde bir defa yapması gereken farz bir ibadettir.

•   "Hac, Belirli bir zaman içinde Kâbe, Arafat, Müzdelife ve Mina'da belli dînî görevleri yerine getirmek suretiyle yapılan bir ibadettir.

•   "Hac, 'yüksek bir gaye, yüce bir hedef' demektir.

•   Hac insanı olgunlaştıran, eğiten bir mekteptir.

•   Hac, insanı yüce gayelere hazırlayan heyecanı ve coşkusu yüksek bir mekteptir. Bu mektebin sahibi Allah, yeri Mekke, Kâbe, Mina, Arafat, Müzdelife ve nihayeti Medine'dir.

•   Hac, hedefi takva olan bir mekteptir. Sevginin gönle nakış nakış işlendiği ve talim edildiği bir mekteptir.

•   Hac, sabrın, paylaşmanın, dostluğun yüksek sevi-yede yaşandığı bir mekteptir.

•   Hac, Allaha verdiğimiz ilahi sözleşmeyi yeniden yaşadığımız bir mekteptir.

•   Hac, tavafta suyun akışını andıran hacıların coşku ve kaynaşmalarının melekleri andırdığı bir mekteptir.

•   Hac, duyguların şefkatle yıkandığı heveslerin edeple uslandığı bir mekteptir.

•   Hac, Kâbe ile kalp ilişkisini öğreten kalbin Kâbe'den daha üstün olduğunu anlatan bir mekteptir."

•   Hac, insanlığın atası Hz. Âdem ve Hz. İbrahim'in ilk rehberi olduğu, Hz. Muhammed'in ilk muallimi olduğu bir mekteptir. Hacının üniforması kefeni andıran ihramdır. 

Cumanız mübarek olsun. Sağlık ve afiyetle kalınız