Etkili kar yağışının sebebi polar vorteks mi?

İstanbul’da görülen etkili kar yağışı birkaç meteorolojik olayın bir araya gelmesiyle gelişti. Bu nedenlerden biri de polar vorteks; bir başka ifadeyle kutup girdabı. Peki, kutup girdabı ne anlama geliyor? Kar yağışını nasıl etkiliyor? Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Meteoroloji Laboratuvarı Başkanı Adil Tek, TRT Haber’e değerlendirdi

“İSTANBUL’DA OLAN KÜÇÜK BİR ÖRNEĞİ”

Kutup girdabının alçak basınç sistemlerinde oluştuğunu söyleyen Tek, “Normalde yüksek basınç alanlarının kenar bölgelerinde -özellikle kuzeyi baz aldığımızda- yüksek basınç alanlarının doğu tarafında, kuzeyden gelen soğuk hava, sıcak havayla buluşuyor. Buluştuğu bu noktalarda girdap oluşturuyor” tespitinde bulunuyor.

Büyük tropikal siklonların da bu şekilde meydana geldiğini ifade eden Tek, “İstanbul’da olan aslında küçük bir örneği” diyor ve şöyle devam ediyor:

“Avrupa üzerinde oturmuş olan çok kuvvetli bir yüksek basınç alanı var. Yüksek basınç alanlarının olduğu yerlere ‘antisiklon’ diyoruz. Alçak basınç olan yerlere de ‘siklon’ diyoruz ki burada saat istikametinin tersine bir döngü söz konusu. Kutupta oluşan bu yapı, bu sefer gelerek Karadeniz üzerinde oluştu. Kuzeyden çok soğuk bir hava geldi. Gelen soğuk hava, Karadeniz’in sıcak suyuyla buluştu.”

Ancak bu noktada önemli bir konuya dikkati çeken Tek, sözlerini şu şekilde sürdürüyor:

“Bunu direkt kutup girdabı (polar vorteks) olarak adlandırmak çok doğru değil. Polar vorteks normalde kutup bölgesinde oluşuyor. Aynı benzer yapı, yüksek basıncın dönüşünden dolayı oluştu. Gelen soğuk hava Karadeniz üzerindeki deniz suyu sıcaklığından kaynaklı girdap yapıyı oluşturdu. Arka beslemesi de çok güçlüydü. Arkadan sürekli, soğuk hava transferi devam etti. Tam İstanbul üzerinde o girdap oluşmaya başladı. Döngünün doğuya doğru hafif hareketinden dolayı sabaha karşı etkisini kaybetti. Normalde de öyle hareket eder zaten.”

DENİZ SUYU SICAKLIĞI AZALDI

İstanbul’da görülen yoğun kar yağışını oluşturan vorteks, üzerinde bulunan havaya göre çok daha sıcak olan denizden nem ve enerji transferiyle oluştu. Bu kuvvetli geri besleme mekanizması yağışın şiddetini artırdı. Adil Tek, bu konuyu şöyle açıklıyor:

“Normalde, neden İstanbul’a kar yağmıyor diyoruz. Eğer çok güçlü bir hava gelmiyorsa, deniz suyu sıcaklığı o havayı yumuşatıyor. İstanbul’da deniz suyu sıcaklığı 8 dereceye indiği zaman kar yağışı zeminde tutmaya başlıyor. Deniz suyu sıcaklıkları dünkü analizlerde 8-9 derece civarındaydı. Marmara ve Batı Karadeniz’de bütün koşullar oluşmuş vaziyetteydi. Normal koşullarda yağmur şeklinde gelen yağış, kuzeyden gelen çok kuvvetli akışla birlikte, denizin de o havayı yumuşatamamasından dolayı ve girdapla birlikte kuvvetli yağışı meydana getirdi. Sonra ilerleyen saatlerde Anadolu yakasını etkisi altına alarak yavaş yavaş o yapı ortadan kayboldu.”

ŞUBAT ORTASINA DEK SOĞUK HAVA HAKİM

Tek, “Avrupa’da oluşan kuvvetli yüksek basınç bize soğuk hava taşımaya devam edecek” diyor. “Kuzeyden gelen taşınımlar devam edecek” ifadesini kullanıyor ve sözlerini şöyle noktalıyor:

“Avrupa’daki yüksek basınç sürekli besleniyor. Çok kuvvetli bir yüksek basınç var. Hava arada bir ısınıyor gibi olacak, ardından tekrar şubatın ortalarına kadar kuzeyden soğuk hava taşınmaya devam edecek. Ülke genelini de etkileyecek gibi görünüyor.”