'Taliban varken kadın olmak; ölmek demektir'

Sümeyye KAYAALTI

2016 yılında çeşitli yollarla Türkiye'ye gelen Afgan uyruklu aile, ülkelerinde yaşanan son durumu, kadınlara yönelik yaptırımları, yapılan ılımlı açıklamaların ne anlama geldiğini Bursa Hayat'a değerlendirdi.  Aile, çeşitli kaygılardan dolayı isimlerini ve hangi şehirde yaşadıklarını belirtmek istemedi.

Taliban'ın 1996 yılında başkent Kabil'i ele geçirmesinin ardından Afganistan'da olan ve o dönemi yaşayan aile, yeniden işgal altında olan ülkeleri için endişe ettiklerini, 20 yıl önceki kara günlerin geri döndüğünü söyledi. Doktor olan anne, Taliban Afganistan'da kendi kurallarını uygularken kadın olmanın ölmek, şiddet görmek anlama geldiğini, ılımlı açıklamaların gerçekçi olmadığını dile getirdi.  Devlet memuru olan baba ise, 2001'den önceki Taliban ile şimdiki Taliban arasında hiçbir fark olmadığını aynı terörist grup olduğunu, kendi şartlarına uymayanları öldürdüklerini anlattı. Türkiye'de otomotiv mühendisliği okuyan Seccad, şu anda Afganistan'da yaşayan akrabalarından her gün haber aldıklarını, ülkedeki yeni nesil çocukların özgürlük, eğitim kazanımlarının ciddi tehdit altında olduğunu söyledi.

Türkiye'ye gelmeden önce Afganistan'ın Herat kentinde yaşayan kadın doktoru anne sorularımızı yanıtladı.

-Türkiye'ye kaç senesinde ve neden geldiniz?

-Türkiye'de yaklaşık 6 senedir yaşamaktayız. Emniyetimizin yok olmasından ve tehditlerden dolayı geldik.

-Taliban 1996-2001 yıllarında Afganistan'ı yönetmişti. Bize o dönemi anlatır mısınız?

-1995 yılında, Taliban bugüne kadarki en büyük zaferini elde etti ve İran-Türkmenistan sınırındaki stratejik HERAT ilini (yani bizim yaşadığımız şehri) ele geçirmeye başardı. Bir yıl sonra 1996'da başkent Kabil'i ele geçirmeyi başardılar. Taliban'ın başkentte yaptığı ilk şeylerden biri, BM ofisine sığınan Sovyet destekli rejimin son başkanı Muhammed Necibullah'a suikast yapmaktı. Taliban, kontrolleri altındaki bölgelerde İslam hukukunun katı bir versiyonunu uygulamaya koydu.

-Taliban hüküm sürerken, kadın olmak ne demek? Kadınlara yönelik ne gibi yaptırımlar uygulanıyor?

-Taliban'ın hükmü altında kadın olmak; yani ölmek, evde oturmak, şiddet görmek, ölümle savaşmaktır. Ve bu 1996-2001 yılları arasında da öyleydi 2021 yılında da öyle. Çünkü 2001 yılındaki Taliban ile 2021 yılındaki Taliban arasında herhangi bir fark yok.

1996 ve 2001 yılları arasında Taliban, Afganistan'ı şeriatın aşırıcı bir yorumuna dayanarak yönetti. Kadınlara, bir erkek Muharrem eşlik etmedikçe evde kalmaları talimatı verildi. Kadınların bir erkek aile üyesi olmadan çalışmasına, okumasına veya evden ayrılmasına izin verilmedi. Kız çocukları eğitimden men edildi ve zina gibi suçlarla itham edilenler taşlanarak idam edildi.

-20 yıl sonra Afganistan, yeniden Taliban'ın kontrolü altına girdi. Ülkeniz için endişeleniyor musunuz?

-20 yıl sonra ülkem bir daha o kara günlerine geri döndü ve yeniden işgal altında. Şuan belki kendi ülkemde bazı nedenlerden dolayı yaşamıyor olabilirim ama ülkem bir daha o kara ve zulüm dolu günlerine geri döndüğü için çok üzülüyor, endişeleniyorum. Özellikle yeni nesli çok merak ediyorum. Çünkü Taliban hükümetinin altında yaşamamışlar. 20 yıl sonra Afganistan yeniden işgal edildiğini duyduktan sonra, hayal kırıklığı yaşadım ve sanki dünyalar başıma yıkıldı.

-Ilımlı açıklamalar yapılıyor... Afgan vatandaşı olarak bu açıklamaları nasıl değerlendiriyorsunuz?

-Maalesef ılımlı açıklamalar yapılıyor ama bunları, yine o 2001'den önceki Taliban hükümetinin açıklamaları gibi değerlendiriyorum. O zaman da yönetim rejimi ele geçirdiğinde aynı beyanatları televizyon, radyo ve medyadan yaptı. Oysa şehir merkezindeki duyuru ve uygulamalar çok farklıydı. Şimdide gözüktüğü gibi olmadığını düşünüyorum.

-Bir kadın olarak buradan dünyaya vereceğiniz bir mesaj var mı?

-Bir kadın olarak dünyadan isteğim; Taliban'ın bundan daha da güçlü olmasına izin vermesinler. Hatta onlara destek veren ülkeleri başta Pakistan olmak üzere, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri ciddi ve önemli yaptırımlar getirsinler ki bu teröristlerin yok olmalarına yardım etsinler. Afganistan ve kadınların durumu daha vahim ve ciddi bir hal almadan bütün dünya sesimizi duysun.

'TALİBAN VAHŞİ BİR TERÖR ÖRGÜTÜDÜR'

Afganistan'da yaşarken devlet memuru olarak çalışan ailenin babası, 2001 yılındaki Taliban'ın şimdiki Taliban'dan bir farkı olmadığını, vahşi bir terör örgütü olduğunu söyledi.

-20 yıl önce ülkenizi işgal eden Taliban ile şimdiki Taliban aynı mı?

-Aralarında hiçbir fark yok. 2021 yılındaki Taliban aynen 2001'den önceki Taliban gibi masum çocukların katili, kadınlara şiddet gösteren ve insanları sebepsizce ölümlerine neden olan terörist vahşi örgütüdür.

-Taliban hüküm sürerken Afganistan'da baba, eş, çocuk olmak ne demek?

-Taliban hüküm sürerken Afganistan'da baba, eş veya ailenin üyesi olmak, her gün dünyanın başına yıkabilme ihtimalidir. Korku dolu hayatın var demek, sabah evden, ailenden, eşinden, çocuklarından ayrılırken akşama kadar onların başına kötü bir şey gelmesin diye dua etmek, hep onlar için endişelenmek demektir. Çünkü Taliban üyeleri sebepsiz evlere girip arama yapıyorlar. Taliban varken Afganistan'da yaşamak zor.

-1996-2001 senelerini yaşamış biri olarak, bundan sonra ülkenizi neler bekliyor?

O dönemleri yaşamış olan biri olarak, bundan sonra ülkemizi daha da kötü durumlar bekliyor. Çünkü bu terörist örgütün arkasında maalesef ki bizim gelişmemizi istemeyen ve destek veren ülkeler var.

-Taliban, ülkeye girdikten sonra neler değişiyor? Ve istenilen şartları yerine getirmeyenlere ne oluyor?

Taliban ülkeye girdikten sonra bütün kurallar 360 derece değişiyor. Kanun kural ne diyorsa değil Taliban terör örgütü ne diyorsa o oluyor. Devlette kim çalışıyorsa bir an önce işten atılıyor daha sonra onların üyeleri ve istihbaratı oluşturduğu listelerden eskiden devlette olan ya da devlette çalışan kim varsa tek tek onların evlerine gidiliyor, onlar ve onların aile üyelerini evden çıkartıp öldürüyorlar.

Başa geldikten sonra yeni kural ve kanunlar çıkartmaya başlıyorlar. Yeni şartlar getiriyorlar ve o şartları yerine getirmeyenlere ise ilk uzun bir süre hapishaneye atıyorlar. Tabi onunla birlikte ağır işkence de var ki ölüme sebep oluyor. Çoğu zamanlar, kendi şartlarına uymayanları öldürüyorlar.

"ÇOCUKLARIN ÖZGÜRLÜKLERİ CİDDİ TEHDİT ALTINDA"

Türkiye'de otomotiv mühendisliği okuyan Seccad, öğrencilik hayatını nadiren iyi ve kara günlerle geçirdiğini dile getirdi.

-Taliban'ın Kabil'i ele geçirmesini bu kadar kısa bir sürede bekliyor muydunuz?

Açıkçası, Taliban'ın Kabil'i ele geçirmesini bu kadar kısa bir sürede beklemiyorduk. Afganistan'da hiçkimse beklemiyordu...Şuan, Taliban ile birlikte Afganistan'da yeni nesil, çocuklar ve özellikle kız çocukların özgürlük, eğitim vb. kazanımları ciddi bir tehdit altında.

-Taliban'ın amacı ne?

Taliban, terör yoluyla siyasi gücü yeniden kazanmaya çalışan, ülkedeki küresel terör gruplarının seferberliğinin yanı sıra uluslararası destekçilerin stratejik taleplerinin önünü açan bir vekil ordu olarak bilinir. Ülkedeki mevcut savaş bu yönde Taliban tarafından yürütülüyor. Bu savaş Afganistan halkının canına mal oldu ve her terör saldırısının ardından güvenlik güçlerimizin verdiği can kayıplarının yanı sıra siviller de tek tek ve grup halinde katlediliyor.

Kuruluşundan bu yana, Taliban her zaman planlı bir şekilde sivilleri hedef almış ve sivillere suikast düzenleyerek, bu olayın kurbanlarının hayatını almanın ötesine geçen hedeflerin peşinden koşmuştur ve bunu başarmak Taliban'ın stratejik bir hedefidir.

Taliban ile ilgili bir başka teori de, Pakistan ordusu ve istihbaratı adına Afganistan'da savaştıklarıdır. Bu teorinin ömrü uzundur. 1995'te ilk kez, Mücahit hükümeti Taliban'ı Pakistan'da bir vekil grup olarak adlandırdı. O zamanlar, BenazirButto kabinesindeki İçişleri Bakanı General NasirullahBabar da dahil olmak üzere bir dizi Pakistanlı general ve politikacı, medyaya verdiği bir röportajda Taliban'ın çocukları olduğunu açıkça belirtti.

Taliban'ın Pakistan'daki İslami partilerle uyumu göz önüne alındığında, Afganistan'daki Taliban idealinin pratikte Pakistanlı Taliban'ı ve Pakistan'daki diğer İslami partileri kışkırtma idealiyle aynı olduğu söylenebilir. Pakistan'da bu partilerin izlediği yönetim modeli, insan hakları ve sivil özgürlükler standartları, aslında, Taliban'ın ana standardıdır. Şuan Afganistan'daki Taliban, Afganistan'daki mevcut anayasayı ve siyasi sistemi sürekli olarak göz ardı etti. Taliban temsilcisinin Moskova zirvesindeki konuşmasında ülkenin İslami olmayan anayasası ve siyasi sistemi de vurgulandı.Afgan Taliban'ın modeli benzer. Afgan hükümetiyle yapılan barış anlaşmasına rağmen askeri faaliyetlerini sürdürmeye inanıyorlar.

-Şu an da Afganistan'da yaşayan akrabalarınızdan haber alıyor musunuz? Ülkedeki son durumu nasıl anlatıyorlar?

Şu an da Afganistan'da yaşayan akrabalarımızdan her gün haber alıyoruz. Ülkedeki son durumu şöyle anlatıyorlar; Sosyal medyada ya da haberlerde gösterildiği gibi değil ve öyle de gözükmüyor. Şehirlerin durumu kötü her gün yeni kurallar geliyor. Kısıtlamalar daha da sıkı oluyor. Ervah şehri gibi, kimse dışarıya çıkmıyor ce sakinlik her yeri kaplamış. Hatta Taliban, devlet çalışanlarının evlerine giderek hapse atıyor, direnenleri öldürüyor. Kadınlara yönelik yapılan yaptırımlar ise ilk güne göre daha da artmış. Okullar ve üniversiteler hala kapalı ve eğitim durdurulmuş hale geldi...