Ruh ve beden sağlığı bir bütündür

10 Ekim Dünya Ruh Sağlığı Günü, Dünya Ruh Sağlığı Federasyonu'nun bir projesi olarak doğmuş olup ruh sağlığı ve ruh hastalıklarının toplumda farkındalığını ve anlaşılırlığını artırmak amacıyla 1992'den beri her gün kutlanıyor.

Dünya Sağlık Örgütü'nün tanımına göre sağlık: kişinin sadece hastalık ve sakatlık durumunun olmayışı değil; bedensel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik hali içinde olmasıdır. Bu nedenle, ruh sağlığı, genel sağlığın ayrılmaz bir parçası ve oluşturduğu hastalık yükü ile de toplumsal açıdan büyük bir öneme sahip. Ancak ne yazık ki, hem toplumun ruhsal hastalıklara bakış açısı/damgalama hem de, bu rahatsızlıkların tedavisine ayrılan bütçenin düşük olması nedeniyle birçok kişi bu destekten mahrum kalıyor. Yani birçok kişi aslında, kolu kırıldığında, tedavi için yaptığı acil müdahaleyi, depresyonda iken yapma gereği duymuyor. Ancak acı gerçek şu ki; kişide ruhsal hastalıkların varlığı da işlevselliğini ve yaşam kalitesini büyük oranda bozmasına sebep oluyor.

Rene Descartes'ın bir sözü var; 'Bedenimizi hasta eden; ruhumuzun baskılarıdır.' Buraya kulak vermemiz gerekiyor. Çünkü farkında olmadığımız bir şey var; beyin ve periferik sinir sistemi, endokrin ve bağışıklık sistemleri, aslında vücudumuzun tüm organları ve sahip olduğumuz tüm duygusal tepkiler ortak bir kimyasal dil paylaşıyor ve birbirleriyle sürekli iletişim halinde. Bu karmaşık ilişki, bedenimizle (ne yediğimiz, ne kadar egzersiz yaptığımız, hatta duruşumuzla) yaptığımız şey, zihinsel durumumuzu (olumlu veya olumsuz olarak) etkiliyor. Bu kompleks yapı, zihnimiz ve bedenimiz arasındaki karşılıklı derin bir ilişki.

Peki bu ilişkiyi nasıl olumlu yönde yönetebiliriz? "Zihin"in beynin eşanlamlısı olmadığına dikkat etmek önemlidir. Bunun yerine, zihin; düşünce, duygu, inanç, tutum ve imgeler gibi süreçlerin tamamından oluşur. Beyin ise, bu zihinsel durumları yaşamamızı sağlayan donanımdır.

Zihinsel durumlar tamamen bilinçli ya da bilinçsiz olabilir. Sürdürdüğümüz davranışların, farkında olmadan durumlara duygusal tepki gösterebiliriz. Her zihinsel durum fizyolojisi ile ilişkilidir ve fiziksel beden içinde hissedilen olumlu ya da olumsuz bir etkidir. Örneğin, endişe durumunuz zihinsel olarak stres hormonları üretmenizi sağlar. Bu yüzden bedeninizdeki değişimlerin kaynağını iyi gözlemlemeniz gerekir. Hasta destek grupları, bilişsel davranışçı terapi, meditasyon, dini ritüeller, namaz, yaratıcı sanat terapileri (sanat, müzik veya dans), yoga, biofeedback, Tai Chi, ya da hipnoz gibi pek çok zihin-beden terapisi, zihinsel durumlardan daha fazla haberdar olmaya ve zihinsel durumlarımızı daha iyi ve daha az yıkıcı bir yöne yönlendirerek bu artan farkındalığa odaklanır.

Sonuç olarak, bu uygulamalar birçok fiziksel rahatsızlığın temelinde yatan stresi önlemeye yardımcı olur. Araştırmalar, uzun süreli stresin, yüksek tansiyon, kalp düzensizlikleri, kaygı, uykusuzluk, sürekli yorgunluk, sindirim bozuklukları, zihinsel sağlık sorunları, azalmış doğurganlık ve şeker hastalığı gibi ciddi hastalıklara katkıda bulunduğunu açıkça göstermiştir. Öte yandan önlem alınmayan yoğun stres, bağışıklık sisteminizi bastırır, bu da sizi daha fazla hastalık edinmenize ve önceki hastalıkların yeniden ortaya çıkmasına katkı sağlar.

Unutulmamalıdır ki, bedenimizin kontrol noktası zihnimizdir. Duygusal ve zihinsel durumlarınızın (endişe, öfke, karamsarlık ve depresyon) farkında olmak ve bunları kontrol altına almak sağlıklı kalmanıza, semptomların şiddetini veya sıklığını azaltmaya veya hastalıktan daha hızlı iyileşmenize yardımcı olabilir. Uyguladığınız rehabilitasyon yöntemi her ne ise, vücudun kendini iyileştirme gücünü kolaylaştırarak tedaviye büyük oranda yardımcı olur. Ve ruh sağlığı, beden sağlığının en önemli parçasıdır.