Disleksi nedir?

Geçtiğimiz 1-7 Kasım haftası Disleksi Farkındalık Haftası idi. Ancak ülkemizde ortalama %8 ile %10 arasında sıklığı görülen bu rahatsızlığı ne kadar tanıyoruz?

Disleksi, kişinin normal veya üstün zeka düzeyinde olmasına rağmen okuma, yazma ve dil becerilerinde problem yaşamasına sebep olan bir özel öğrenme bozukluğudur. Genellikle yazma ve okuma ile ilişkili görevlerde kendini gösteren bu rahatsızlık, bazen kişinin dikkat ve algılama süreçlerinde de bozulmalara yol açabilir. Disleksinin okuma ve yazma ile ilişkili bir problem olması, çocuklarda okula başlayana kadar fark edilememesine sebep olabilir. Ancak erken tanı çok önemlidir. Çünkü okul döneminde çocuğun derslerinde yaşadığı başarısızlık, özgüvenlerini kaybetmelerine sebep olabilir. Maalesef çocuklar acımasız ve dislektik bir çocuğun okumayı öğrenemeyip yaşıtlarının alay konusu olması karamsarlık ve içe kapanma gibi diğer psikolojik problemlere de sebep olabilir. Bazen anne-baba ve öğretmenlerin tutumu da çocuğun başarısızlığı üzerinde olumsuz etkiye sebep olur. 'İstersen yaparsın, ama aklın hep başka işlere çalışıyor, umursamazsın, yaramazsın' gibiihtamlar çocuğun karakteri üzerinde kalıcı değişikliklere sebep olabilir.  Bu yüzden çocuk üzerinde sorumluluğu olan herkes disleksi ne demektir, okuma güçlüğü nasıl giderilir, dislektik çocuğa nasıl destek olunur, disleksi için neler yapılmalı ve benzeri konulara hakim olmalıdır.

Nasıl anlaşılır?Dislektik çocuklar, harfleri ya da rakamları ters algılayabilirler. Bu çocukların yazı defterlerinde öğretmenlerinin çok sık düzeltmeler yaptığını görebilirsiniz. Örneğin, 6 yerine 9, 9 yerine 6 diyebilirler. Okurken cümle içerisinde kelime atlamaları görülür ya da farklı satırlardan okumayı sürdürebilirler. Yön tayininde güçlükler yaşayabilir, sağını solunu öğrenmekte zorlanabilirler. Uzaklık ve derinlik algılamasında sorunlar yaşayabilirler, buda sakarlıklara sebep olabilir yani, elindekileri daha sık yere düşürebilir, bazen de eşyalara çarpabilirler. Benzer sesleri (d-t, f-v, b-p, k-g, c-ç gibi harfleri) birbirine karıştırabilirler. Hece içindeki harfleri yerlerini değiştirerek farklı okuyabilirler. Örneğin, at yerine ta ya da ve yerine ev diyebilirler. Bazen de haftanın günlerini ardı ardına saymakta zorlanırlar.

Neden olur? Kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, disleksinin genetik yatkınlığının yüksek olduğu bilinmektedir. Yani ailede aynı problemi yaşayan bir ebeveynin varlığı çocukta da disleksi olma ihtimalini artırır. Ek olarak, annenin doğumdan önce yetersiz beslenmesi, geçirdiği enfeksiyonlar, doğum esnasında plasenta ve göbek kordonu anomalileri, doğum sonrası çocuğungeçirdiği ateşli bir hastalıkta, disleksinin sebepleri arasında yer alabilir.

Ne yapmak gerek? Öncelikle çocuğunuzda bunun gibi bazı belirtiler görüyorsanız, muhakkak bir uzmandan destek alınması gerekir. Çocuğun bir çocuk ruh sağlığı profesyoneli tarafından değerlendirilerek, okul aile ve uzman iş birliği içinde bir özel eğitim programına alınması gerekir.  Yapılan değerlendirmede çocuğun zeka düzeyi, yeteneklerinin dağılımı, görsel-işitsel algı düzeyi belirlenerek tanı koyulur. Hazırlanacak bireysel eğitim programı ve özel eğitim desteği ile çocuğun okulda yaşayabileceği sorunlar en aza indirilmeye çalışılır.

Disleksizeka geriliği değildir! Aksine zekası parlak olan çocuklar da disleksi olabilir. Ancak bu konuyla ilgili yanlış bilinenler ailenin, çevrenin çocuğa tutumu ve tedavinin gelişimi açısından olumsuz sonuçlara yok açabilir. Bu yüzden çocuğunuzu diğerleri ile kıyaslamayın, özel yeteneklerine önem verin, çocuğunuzu başardığı işlerde destekleyin ve motivasyonu güçlendirin. Unutmayın ki, Walt Disney, Bernard Show ve Beethoven'dadisleksik çocuklardı. Ancak başarılı olmalarına sebep olan kendilerine olan inançları ve motivasyonlarıydı.