Tevhid Mesajı" Okuyorum (18) Mirastan erkeğe iki, kadına bir ölçüsünün asıl ve en güçlü gerekçesi

Mirastan erkeğe iki kadına bir ölçüsünün kanımca asıl ve en güçlü gerekçesi tek cümle ile İslam kültüründe erkeğe "Eş(ler)ine ve çocuklarına bakma, aileyi geçindirme sorumluluğu ve yükümlülüğü" verilmiş, yüklenmiş olmasıdır.

Bununla, en az iki kişiye (Kendisi ve eşi) bakmak zorunda olan erkeğin, ailenin geçimiyle ilgili hiçbir yükümlülüğü olmayan eşiyle (Bunları, ilerde bu rollerde olacak olan erkek ve kız kardeşi olarak da düşünebiliriz) eşit mirasa sahip olmasının adaletli olmayacağı, zaman içerisinde kendisi fakir düşerken eşinin zenginleşeceği ve böylece erkeğin reis olarak kabul edildiği İslam aile yapısında dengelerin bozulacağı, eşler arasında geçimsizliğin başlayacağı, huzurun sağlanamayacağı, bu bağlamda erkeğin bu birlikteliği sürdürmekten imtina edeceği ve boşayamaya kalkışacağı, sonuçta muhtemelen ailenin dağılacağı öngörülmüştür.

Bu açıdan bakıldığında, Allah, ikiye bir ölçüsüyle maddi eşitliği değil "hukuki denkliği", bir başka deyişle "hakiki eşitliği, adaleti" gözetmiş (Eşitlik her zaman adalet değildir çünkü!)  ve bununla, toplumun çekirdeği ve ana dayanağı olan aile yapısının kendi çizdiği model üzerinden oluşturmayı murat etmiştir denebilir.

Hatırlatmakta yarar var diye düşünüyorum; ikiye bir kuralı tamamen mirasla ilgilidir. Şahsi kazanımlar, erkek ya da kadın her kimse, kazanana aittir. Nisa 32'deki "Kendi çalışmalarından (Bizzat kazandıklarından) erkeklere de bir pay kadınlara da bir pay vardır (Erkeklerinde kadınlarında payı aynıdır, eşittir)" ifadesi bunun açık delilidir.

Yani kadının mirastan aldığı (Yarım) hisse ve (Eğer varsa) şahsi kazancı evin geçimine ve hatta giysi dahil bizatihi kendi giderlerine katılma zorunluluğu olmadan kendine kalmaktadır.

Bu durumda, kadına mirastan niye erkek kadar pay verilsin ki? Verilirse eş bu malı ne yapacak? Ailede bütün maddi sorumluluk erkekte iken bunun adaletli olacağını söylemek çok zordur.

Böyle bir tablo gerçekleştiğinde, evlenmenin erkeğe büyük yük olacağı, insanların evlenmekten kaçınacağı, topumun çekirdeği olan aile müessesesinin kurulamayacağı da görünen köy kılavuz istemez misalidir. Bunun getireceği kişisel ve sosyal sorunlar ise kolay göz ardı edilemeyecek meselelerdir.

Bazı müfessirler Nisa 7'deki "Miras az da olsa çok da olsa..." ifadesini "mirasta, az ya da çok, kadınların da bir payı olmalıdır" şeklinde tefsir etmekte, yani "kadının payı yarıdan çok da olabilir" demekte ve bununla ikiye bir ölçüsünün mutlak olmadığına, sadece bir alt sınır olduğuna işaret edildiğini söylemektedirler.

Bu yorum, kanımca, Kur'an'ın açık hükmünü günümüz insanının anlayışına uydurmak üzere yapılan "zorlama ve ayakları yere basmayan"  bir çabadır. Çünkü bunu böyle kabul ettiğimiz taktirde ayetin devamındaki "Şüphesiz ki Allah hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir." ifadesini anlamlandıramayız.

Bu cümlede Allah bu ikiye bir ölçüsü hususunda şüpheye düşülebileceği, zamanın Müslümanlarının miras dağılımında o güne dek alışılmamış olan kadına (Herhangi bir) pay verilmesinde bile tereddüt edebileceği veçhiyle;

    - "Allah bilen"dir demekle, doğru olanın bu oranlar olduğunun altını çizmekte, 

    - "Allah hüküm sahibidir demekle, hükmü kullar olarak bizim değil kendisinin koyduğunu-koyabileceğini, bizim sadece uymakla mükellef olduğumuzu hatırlatmakta,

    - "Allah hikmet sahibidir" demekle, siz anlamasanız da, akıl edemeseniz de bu hisse oranlarında Allah'ın bildiği hayırlı bir sebep vardır diye vurgulamakta,

    -  Ayetin girişinde "Ey iman edenler" diye hitap etmekle de, iman ederek bunları zaten kabul etmiş, dolayısıyla itaat etmek, kurallara uymak durumunda olduğumuzu daha baştan ifade etmektedir.

Kısmet olursa gelecek yazımızda, "bugünkü şartlarda erkek ve kız çocuklarına mirastan eşit pay vermede tavrımız ne olmalıdır?" sorusunun cevabını,  dayanaklarıyla beraber vermeye çalışacağız.

Eksiklerimden ve bilhassa hatalarımdan Allah'a sığınırım. Şüphesiz doğrusunu ve tamamını ancak O bilir.