Kardeşim değil, değişim

Ebeveynliğin zorlu sınavlarından birini ele alacağız bu hafta köşemizde. Kardeş gelince ilk çocuğa neler olur? sorusu, ikinci çocuğu düşünmeye başladığımız andan itibaren misafirdir baş köşede. İkinci çocuğunu bekleyen nice anne ile yaptığım görüşmelerde, ilk genel başlığımız ilk çocuğun yaşayacakları... İçim o kadar ilk çocuğumla dolu ki , ikinciyi nasıl seveceğim bilmiyorum cümleleri ikinci evladı kucağına aldıktan sonra  'anne kalbi çok büyükmüş, ikisini de yetermiş ' sonuçları. Anne kalbi çok büyük ve ikisini de yeter, çünkü her çocuk aslında kendi annesini doğurur. İkinci kez annelik konulu bir başka bu konuda dertleşiriz belki ,şimdi gelelim kardeş gelince ne olur kısmına...
Meselenin özüne inmek adına ,kardeş kıskançlığı, tabiri  pek de karşılamıyor sanki çocuklarımızın hissettiklerini. Bu süreçte çocuk kardeşini kıskanmıyor ki, anne babasını çevresinin kardeşine olan ilgisini kıskanıyor. Yani derdi kardeşiyle değil aslında , derdi var olma savaşıyla, güven ihtiyacıyla, değerlilik kaygısı ile, sahip olduklarını kaybetmekten korkmak ile... İkinci çocuk geldiğinde çocuk bir süre bir yas tutar içinde, hiç şeyin eskisi gibi olmayacağından korkar . Bazısı 'bu bebek ne zaman evine gidecek?'  diyerek anlatır ümit ettiği şeyi, bazısı 'bu bebeğin annesi kim?' diyerek şaşkınlığını, bazısı 'keşke kardeş istemeseydim.' diyerek pişmanlığını, bazısı ' hastaneden neden kız bebek almadınız ? ben erkek istememiştim.' diyerek hayal kırıklığını. Çocuklara bunları söyleten temel şey ise değişimdir. Hiçbir değişim kolay değildir. 
Peki değişen nedir? Kardeşinden sonra çok değişti hırçınlaştı/içine kapandı/ altını ıslattı/ hiç davranmadığı şekillerde davranıyor gibi birçok cümlede ebeveynin üzüntüleriyle ulaşır bizlere. Aslında farketmemiz gereken şey, kardeşi olduğu çocuğumuz değişmedi, çocuğumuzun düzeni değiştiği için çocuğumuz değişti. Hadi masalı bir de çocuklar gözünden okuyalım . ' annemi anlayamıyorum, kardeşim olunca her şeyin çok güzel olacağını söylemişti ama o bebek eve geldiğinden beri çok kaygılı. Hep onu doyurmanın derdinde, rengi sararmasın diye uğraşıyor ne olacak ki sanki yüzü sarı olsa. Eskiden bir şey istediğimde  annem ilgilenirdi hem de ilk söylediğimde, şimdi sesimi duyurmak için birkaç sefer söylemem gerekiyor sonra ananem yada babam 'annen yorgun ben yardım edeyim' diyor. Kaka yapması ayrı olay, uyuması ayrı, resmen onun gözüne bakıyorlar. Ben de ilgiyi üzerime çekmek için, acaba beni hala seviyorlar mı diye denemek için farklı davranışlar sergiliyorum ,o zaman da bana kızıyorlar ya da aşırı doğal olmayan hediyelerle dolu ilgi gösteriyorlar. Halbuki sadece istediğim her şeyin eskisi gibi olması ,annem hep bebekle... Bebeğe zarar vermeyi denedim kızdılar, onun kıyafetlerini denedim beni de öyle sevsinler diye komik buldular. Bebek çok küçük, bana bir şey yapmıyor sadece bazen çok ağlayınca başım şişiyor. Büyüse de biraz oynasak. Zor günler geçiriyorum, bu düzene alışmam biraz zaman alacak sanırım.' Sayfalarca yazılacak satırlar inanın, çünkü bu değişim çocuk için farklı bir deneyim. Bu deneyimin etkileri ise çocuğa gösterilen tavırlar ile şekilleniyor. Evet değişim hepimizi zorlayabilir ama dünyanın sonu değildir, insan alışan bir varlık; alışan ve unutan... 
Anne ,baba ve çocuğa değen diğer yetişkinler bu değişimi ne kadar doğallaştırırsa, çocuk o kadar rahatlayacaktır. Evet çocukların kardeşleri olabilir, evet paylaşmak zor olabilir, hayatında bazı şeyler değişti bu seni mutsuz edebilir ama biz seni hala çok seviyoruz ' mesajı tavsiye ettiğimiz. Eyvah çok üzülüyor, ona çok büyük bir kötülük yaptık, daha çok küçüktü,buna hazır değildi, bak ne kadar etkilendi, acaba nasıl mutlu etsek ,geçen gün şunu istemiş ya hemen alalım vb kaygı düşünceleri ise çocuğu olumsuz etkiler. Bunlar elbette çocuğa söylenmez, ama sizin hissettiğiniz bu ise çocuklar bunu hisseder, çünkü kaygı bulaşıcıdır,özellikle annenin kaygısı. ' bana ekstra özen göstermeye çalıştıklarına göre ben gerçekten bir şeye maruz kaldım, bu kadar suçlu hissettiklerine göre bir hata yapmış olmalılar' çocuk bunları bilinç düzeyinde düşünmese de , aileden hissettiklerine karşı bunları hissedecektir. Çünkü bizi çok tanıyorlar, çünkü onlar bizleri hep izliyorlar.
Çocuğu etkileyen temel şeyin değişim olduğunu düşündüğümüzde dikkat edeceğimiz birkaç püf nokta gelir aklımıza. 
Kardeşi çocuk için milad yapmamak : bundan sonra odanda yatacaksın sen ablasın.
Olumsuz bir durum için kardeşi sebep göstermemek:  Kardeşin ağladığı için şimdi seninle oynamayacağım.
Abinin ablanın duyacağı şekile kardeşe sesli açıklamalar yapmak: Şu an ablanla ilgilenme zamanım... Abinle oyun oynamak için sabırsızlanıyorum... Ablanın yardımları olmasa sanırım bezini değiştiremeyecektik...
Rutinleri değiştirmemeye gayret etmek: Her gece kitabı annesi okuyorsa, kardeş geldiği için babası okumasın. Bu sebeple bebek gelmeden önce çocukla annenin rutinlerini,baba yardımıyla hafifletilmesini tavsiye ederiz. Hamileliğin son döneminde anne duygusallığı ile düşülen bir yanılgı: bebek gelince çok ilgilenemeyeceğim, şimdi çok ilgileneyim. İlk şok sürecini sağlıklı atlamak adına temel dikkat edilmesi gereken nokta, kardeşle birlikte çocuğun hayatında mümkün olan en az şeyin  değişmesi.  Zamanla değişimler ,doğal hali ile zaten gerçekleşiyor. 
Süreçleri doğal bir şekilde çevreyle paylaşmak: Biliyor musun bugün kardeşi ilk defa ablasına güldü... Ablası ona yürümeyi öğretti... Hep abisini izliyor, yaşamı ondan öğreniyor... 
Bu ve benzeri davranışlarla çocuk , eskisi gibi önemli olduğunu, ailesinin onu hala çok sevdiğini, ailede  vazgeçilmez bir yeri olduğunu düşündürecek mesajlar alabilir. 
Kardeş kıskançlığı normaldir, ilk aşamada zor olsa da zamanla değişime alışan çocuk kısa ve daha yüzeysel kıskançlıklar yaşar. Ama çocuğunuzda buna eşlik eden başka davranış problemleri artarak devam ediyorsa , bir yerlerde bazı tutum yanlışlarınız oluyor olabilir . Bu konuda bir uzmana danışmak faydalı olabilir.
'Derdim kardeşim değil, değişim...' diyen çocukları duyalım...
Ailenizle mutlu bir hafta geçirmeniz dileklerimle...
Psk. Dan. Betül KARACA