Hava Durumu

Süleyman Çelebi ve Mevlidi (3)

Yazının Giriş Tarihi: 15.02.2019 07:10
Yazının Güncellenme Tarihi: 15.02.2019 07:10

Mevlidin edebi değeri ve bölümleri:

Süleyman Çelebi'ye gelinceye kadar ülkede bütün emel ve gayeler gaza yoluna çevrilmişti. Eli kalem tutan gönlü dolu insanlar devlet çarkını işletenlerle birlikte cihada yönelmişlerdi. Edebiyata ait eserler azalmaktaydı. Mevlit, Osmanlı dini şiirinin ilklerinden sayılır.

Dini ve tasavvufî şiirin ölmez eserlerinden sayılan mevlit, Osmanlı nazm edebiyatının da temelini teşkil eden şiirlerdendir.

Süleyman Çelebi, Türk edebiyatının bu klasik eserini, Osmanlı mimarisinin bir diğer klasiği olan Ulucami'deki görevi sırasında yazmıştır. Birçok şair tarafından, pek çok Mevlid yazıldığı halde hiçbiri Süleyman Çelebi'nin eserinin şöhretine ulaşamamış, onun gördüğü ilgiyi görmemiştir.

Süleyman Çelebi, Mevlidi fâ'ilâtünfâ'ilâtünfâ'ilün vezniyle yazmıştır. Arapça- Farsça tamlamalara pek az yer vermiş düşüncesini içinden geldiği gibi söylemiş, sade, samimi, açık ve anlaşılır bir dil kullanmıştır.

Tevvhid bahriyle başlayıp baştan sona Peygamber'in hayatını anlatan Mevlid okunduğu zaman kolaylıkla söylenebilir gibi gözükse de hiç de kolay olmayan bir "sehl-i mümteni" örneğidir.

Mesnevi nazım şeklinde yazılan Vesiletü'n-Necat 9 bölümdür:

1.  Tevhid-münacat ve kitabın yazılış sebebi

2.  Âlemin yaratılmasının sebebi

3.  Muhammed nurunun yaratılması ve Âdem'den başlayarak Peygamber'in alnında karar kılması

4.  Veladet

5.  Peygamberin mucizeleri,

6.  Miraç

7.  Peygamber'in vasıfları ve Peygamber'in tebliğ vazifesini yerine getirmesi

8.  Peygamber'in vefatı

9.  Kitabın sonu

Asıl adı Vesîletü'n-Necat (Kurtuluş Vesilesi) olan mevlit, dini edebiyatımızın ölümsüz bir şaheseridir. 15. yüzyıl Anadolu Türkçesiyle yazılmış, oldukça sade, külfetsiz ve içtendir. Devrinin tüm telaffuz ve gramer özelliklerini taşımaktadır. Yazılış tarihinden günümüze kadar 610 yıl geçtiği halde tazeliğini korumaktadır. Her devirde değişik mekânlarda ve değişik sebeplerle aşkla okunup, şevkle dinlenmektedir. Müslüman Türk milletinin ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Hatta öyle ki, eserin şöhreti müellifini bile gölgede bırakmıştır.

Mevlit, herkesin kolayca anlayabileceği gibi akıcı bir üslûpla yazılmıştır. Kelimeler birbirleri ile uyum halindedir. Mana beyitler içinde tamamlanmakta, beyit bütünlüğü bozulmamaktadır. Eser edebî sanatlarla da kıymetlendirilmiştir. İstiare ve cinas sanatına bilhassa yer verilmiştir. Edebiyatçılar nazarında sehl-i mümteni (yani kolay ve sade göründüğü halde, yapılması güç) olarak kabul edilmiştir.

"Sıdk ile yolunda kâim kul içün

Hazretine doğru varan yol içün" beytinde olduğu gibi.

Mevlide yapılan ilaveler:

Pek tabiidir ki; Süleyman Çelebi, eserini yazarken bir takım kaynaklardan istifade eder. Özellikle de Âşık Paşa'nın Garib-nâme'sinden, Erzurumlu MustafDarîr'inSîretü'n-Nebî'sinden ve Ahmedî'ninMevlid'indenyararlanr. Günümüz mevlithanlarının hiçbirinin baştan sona okumadığını tahmin ettiğim, 768 beyit ve 15 bölümden ibaret Mevlid'ini, 60 yaşında iken 1409 yılında tamamlamıştır. Ancak bazı mevlithanların alakası olmayan pek çok şeyi mevlide ilave ettikleri gibi, Süleyman Çelebi'nin mevlidine de daha sonraları, Vefatı Fâtıma, Hikâye-i Güvercin, Hikâye-i Kesikbaş, Destanı İbrahim (as) gibi birtakım ilaveler yapılmıştır.

Süleyman Çelebi'nin vefatı ve kabri:

Süleyman Çelebi 1422 senesinde Bursa'da vefat etmiş ve Ulu Cami civarındaki mezarlığa defnedilmiştir. Daha sonra, yol genişletme çalışmalarından dolayı kabri bugünkü bulunduğu yere, Çekirge yolu üzerindeki "Dağınık Serviler" mezarlığına nakledilmiştir. Mezar taşları II. Abdülhamid Han zamanında şanına yaraşır şekilde işlenmiş ve türbesi düzenlenmiştir. Ancak, türbenin bugünkü haliyle düzenlenmesi, Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumu'nun gayretleriyle yapılmıştır.

Eseri değişik sebeplerle okutulup, fatiha ve hayır dualara vesile olan Süleyman Çelebi'nin ruhu şad olsun, kabri Kur'an'ın nuruyla pür nûr olsun. Mevlidin uygun olmayan yerlerde okunmaması ve okuyuşun ticaret metaı haline getirilmemesi temennisiyle...

Hayırlı cumalar.

Selam ve dua ile...

Yükleniyor..
En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.