Kur'an ayı 'Ramazan-ı Şerif' yaklaşırken...

Kur'an, insanlığın hidayeti, refahı ve mutluluğu için Allah tarafından Hz. Muhammed (sav)'e gönderilen son ilahi kitaptır. İnsanları cehaletten hidayete, zulmetten nura çıkarmak için gönderilmiştir. Onda insanlığın insan gibi yaşama ilkeleri belirtilmiştir. Şimdilik, Asr Sûresi'nin ışığı altında "insanlığın kurtuluş ilkelerini" incelemek istiyorum.

AsrSûresi'nin önemi:

Asrsûresi Kur'an'ıkerim'in en kısa sûrelerinden biridir. Üç ayettir. Mekke'de inmiştir. Kur'an'ı Kerim'deki bütün dinî ve ahlâkî yükümlülüklerin, öğütlerin özü sayılmaya değer bir anlam zenginliğine sahiptir. İmam Şafiî'nin sûre hakkında, "Şayet Kur'an'da başka bir şey nazil olmasaydı, bu sûre insanlara yeterdi. Zira sûre Kur'an'ın bütün ilimlerini kucaklıyor" dediği nakledilmiştir.[1]

Sûre, asr'a yemin ile başladığı için bu adı almıştır. Sûrede, kurtuluş ve mutluluğun ancak inanmak, yararlı işler yapmak, hakkı ve sabrı tavsiye etmekle mümkün olacağı vurgulanmış; İslam'ın beşer hayatı için getirdiği mükemmel sistem ifade edilmiştir. İnsanların kesinlikle hüsranda/ ziyanda oldukları, bu ziyandan ancak şu dört özelliğe sahip olanların kurtulacağı ifade edilmiştir:

Sözü edilen bu dört özellik şunlardır:

a) Samimi bir şekilde iman etmek.[2]

b) Salih amel/iyi işler yapmak, yani din, akıl ve vicdanın emrettiklerini yerine getirmek, yasakladıklarından kaçınmak;

c) Hakkı tavsiye etmek;

d) Sabrı tavsiye etmek.

Bu özellikler, aynı zamanda tüm insanlığın muhtaç olduğu dünyevî ve uhrevi kurtuluşun anahtarıdır. Bu dört maddede, Allah hakkı ile kul hakkı birlikte zikredilmiştir. Kişinin kemale ermesi iman ve salih amel ile olur ki bu Allah hakkıdır. Kişinin başkalarına hakkı ve sabrı tavsiye etmesi ise, kul hakkına taalluk eder. Kurtuluşa ermek, ancak bu hakları yerine getirmekle mümkündür.

İmam Şafi'i; "Allah bundan başka bir sûre indirmeseydi, bu sûre, insanlara yine de yeterdi" demiştir. İmam Beyhaki ise, "Ashab-ı Kiram'dan iki kişinin karşılaştıkları zaman biri diğerine Asrsûresini okumadan ve ardından selâm vermeden ayrılmadıklarını" rivayet eder.

Mehmet Akif Ersoy, ashabın bu durumunu şöyle beyitleriyle dile getirmektedir:

Halik'ın namütenahi adı var, en başı: "Hak",

Ne büyük şey kul için hakkı tutup kaldırmak.

Hani, Ashab-ı Kiram, ayrılalım derlerken,

Mutlaka ''Sûre-i ve'l-Asr"ı okurmuş, bu neden:

Çünkü meknûn o büyük surede esrarı-ı felah;

Başta iman-ı hakiki geliyor, sonra salah,

Sonra hak, sonra sebat. İşte kuzum insanlık,

Dördü birleşti mi yoktur sana hüsran artık!

Rahman ve rahîm olan Allah'ın adıyla...

1. Asra yemin ederim ki,

2. İnsan gerçekten ziyandadır.

3. Ancak iman edip iyi işler yapanlar, birbirlerine hakkı tavsiye edenler ve sabrı tavsiye edenler hariç.[3]

Zaman Konusunda İnsanın Hüsranı

Allah Teâlâ Sûrenin başında zamana yemin ederek onun insan hayatındaki yerine ve önemine dikkat çekmiştir. Çünkü zaman Allah Teâlâ'nın yaratma, yönetme, yok etme, rızık verme, alçaltma, yüceltme gibi kendi varlığını ve sonsuz kudretini gösteren fiillerinin tecelli ettiği bir varlık şartıdır

Ayette, tüm insanların ziyanda olduğu, yalnız inanıp yararlı işler yapanların, birbirlerine hakkı ve sabrı tavsiye edenlerin ziyanda olmadıklarının altı çizilmiştir. Yüce Allah böyle kıymetli bir gerçeğe yemin ederek zamanın önemine dikkat çekmiş; onu iyi değerlendirmeyen insanın sonunun, "hüsran" yani (ziyan) olacağını hatırlatmıştır. Âyetteki "ziyan"laâhiret azabı kastedilmiştir. Çünkü zamanı ve ömrü boşa geçirmiş insan için en büyük ziyan odur.

Surenin açıklamasını şöyle yapabiliriz:

1- "Ve'l-asr": "Asr" (asır) kelimesi isim olarak "mutlak zaman, içinde bulunulan zaman, (80 veya 100 yıllık zaman dilimi), gece, sabah, akşam, ikindi vakti, ikindi namazı, bir neslin veya bir hükümdarın, bir peygamberin yaşadığı zaman dilimi, bir dinin yaşandığı dönem" gibi mânalarda kullanılır. Müfessirler burada zikredilen "asr" kelimesini ikindi vakti, ikindi namazı, mutlak zaman, Hz. Muhammed'in asrı ve âhir zaman gibi farklı şekillerde tefsir etmişlerdir.

İnşaallah devam edeceğim.

Cumanız mübarek olsun.

Selam ve dua ile...

[1] "AsrSûresi", DİA, III, 502

[2] Bakara 2/256; Nisâ 4/136-137

[3]Kur'an Yolu: V/639.