Nefes darlığı yaşıyorsanız dikkat!

Nefes darlığı, hastanın yeteri kadar nefes alamama hissine deniyor. Bu yüzden nedenleri de çok geniş kapsamda değerlendiriliyor. Kişi akciğere ait bir patolojiden dolayı yeteri kadar nefes alamadığı gibi, aslında yeteri kadar nefes almasına karşın nefes darlığı hissi de yaşayabiliyor. Dolayısıyla nefes darlığının sebepleri akciğere ait nedenler ve akciğer dışı nedenler olarak ikiye ayrılıyor.

Akciğere ait nedenler
Akciğerin nefes alma yani yeteri kadar havayı içine alma kapasitesi azalabiliyor. Buna neden olan birçok hastalık bulunuyor. Aralarında en belirgin olanı ise astım. Astım hastalığında hava yolları darlığı görülüyor. Bu kanaldan yeteri kadar hava, gereken zamanda geçemediği için hasta nefes darlığı hissediyor. Aynı şekilde sigara içenlerin hastalığı olarak adlandırılan KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı) da akciğerin yapısını bozuyor ve yeterli havanın girmesini engelliyor. Amfizemlerde hava girse bile havanın içindeki oksijen kan damarlarına yeteri kadar taşınamıyor. Dolayısıyla kişi oksijensiz kalıyor ve nefes darlığı hissediyor. Günümüzde KOAH'ın artmasındaki neden sigara içimindeki artıştır. Gelişmiş ülkelerde olduğu gibi Türkiye'de de sigara karşıtı kampanyalarla birlikte sigara içme oranı azalıyor olsa da günümüzde KOAH çok ciddi bir hastalık çünkü yıllar içinde gelişiyor. Bundan 20 yıl önce sigaraya başlamış insanları düşünürsek, 20 yıl önce Türkiye'de sigara içme oranı yüzde 50 idi. Şu an 20 yıllık içicilerin karşımıza KOAH olarak gelme olasılığı çok fazla.

Sigaranın yanı sıra endüstrileşme, çevre kirliliği, fabrikada çalışma, akciğerin yapısını bozan partiküllere maruz kalma gibi nedenler de bulunuyor. KOAH temelde iki hastalığı barındırıyor: Kronik bronşit ve amfizem. Bronşit kronik olduğu için geri dönüşümü olmayan bir hastalık. Sigarayı bırakmayla birlikte şikayetler düzeliyor. Bazı fonksiyonlar geri dönmese de hastanın hayatını sorunsuz bir şekilde devam ettirmesi daha kolay oluyor. Amfizem ise akciğerin yapısının bozulmasıyla beraber aşırı hava birikimini akciğerde gösteriyor; yeni metotlarla kısmen tedavi edilebiliyor. 
Akciğer kanserleri de nefes darlığının en önemli nedenleri arasında yer alıyor. Hatta bu nefes darlıkları hastayı boğacak seviyede olabiliyor.

Nefes darlığına neden olan diğer hastalıkları şu şekilde sıralıyor:

Akciğerde su toplanması, eski deyimiyle zatülcenp veya akciğerin içinde oksijenin geçişini azaltan zatürreler kişide nefes darlığı şikayeti yaratabiliyor.

Kalp yetmezliği de akciğeri etkileyen bir başka hastalık... Hastalık akciğer zarında su toplanmasına neden olabiliyor. Akciğer yeteri kadar açılamıyor ve kişi nefes darlığı hissediyor.

Kansızlık halinde de nefes darlığı görülüyor. Çünkü anemide oksijeni taşıyacak olan hemoglobin seviyesi düşüyor. Ne kadar hava alınırsa alınsın oksijen düştüğü için dokular hipoksik yani oksijensiz kalıyor ve kişide nefes darlığı hissi oluyor.

Tiroit hastalıklarından hipotiroidide de kişi nefes darlığı yaşayabiliyor. Kişinin tiroit hormonu yeteri kadar çalışmıyor olabileceği gibi, metabolizması da yavaş olabiliyor.

Reflü de nefes darlığına yol açıyor. Mide asidi nefes borusuna kaçıp akciğerde hasar yaratabiliyor.

Böbrek hastalıklarında özellikle üre yüksekse ya da böbrek iyi çalışmıyorsa nefes darlığı tablosu ortaya çıkabiliyor.

Üst solunum yolunda obstrüksiyon varsa yani burundan iyi nefes alınamıyorsa bu sorun hissedilebiliyor.

Şişmanlık ve gebelik de nefes darlığı nedenleri arasında yer alıyor. Karın içindeki basınç arttığı için nefes darlığı görülebiliyor.

Skolyoz gibi göğüs deformitelerinde, akciğerin kapasitesi iyi olmadığı için nefes darlığı yaşanıyor.

Psikojenik dispne tabloda ise aslında kişide hiçbir hastalık bulunmuyor. Anksiyete yaşayan bu hastalar daha çok nefes almak istiyor ancak alamıyor. Bu tablo heyecan, sınav stresi, başaramama hissi, üzüntü gibi durumlarla ortaya çıkıyor.

Akciğer dışı nedenler
Kalp kaynaklı nefes darlığı çok fazla görülür. Genel olarak gruplanırsa ileri yaşlardaki hasta grupları en çok kalp yetmezliği şikayetiyle doktora başvuruyorlar. Hastalarda kalp büyümesi olabiliyor. Kalp kapak hastalıkları da doğuştan, sonradan romatizmaya ya da ileriki yaşlarda kapakların kireçlenmesine bağlı olarak gelişebiliyor. Ayrıca kalp damarlarında problem olduğu zaman özellikle yaşlı hastalarda göğüs ağrısı yerine nefes darlığı şikayetleri de olabiliyor. Yani nefes darlığı damar tıkanıklığını da işaret edebiliyor. Bir de çarpıntı yaşayan hastalar oluyor. Özellikle ritim bozukluğu varsa o çarpıntının etkisiyle nefes darlığı ortaya çıkabiliyor. Ani tansiyon yükselmesi, akciğerde sıvı toplanması, akciğer damarının büyük bir pıhtıyla tıkanması ani gelişen nefes darlığına yol açabiliyor.

Kalp hastalıklarıyla göğüs hastalıklarının ayrımını hasta yapabilir mi?

Kalp hastalıklarıyla göğüs hastalıklarının ayrımını hasta yapamaz. Hekimler dahi bazen bu ayrımı yapmakta zorlanıyor. Özellikle KOAH hastalarının nefes darlığıyla kalp yetmezliği hastalarının göğüs ağrısı birbirine karışabiliyor, bazen de ikisi birlikte olabiliyor. Çünkü KOAH çok fazla ilerlediğinde kalp yetmezliğine yol açabiliyor. Akciğerlerde çok fazla sıvı olduğu zaman hava yollarına baskı yapabiliyor. Ayırıcı tanı için tomografi, akciğer röntgeni, ekokardiyografi gibi birçok görüntüleme yöntemi kullanılabiliyor.