Koronavirüsün hangi illerde yayılma riski olasılık olarak daha fazla?

MEF Üniversitesi İktisat Bölüm Başkanlığının yanı sıra Colombia ve Michigan Üniversitelerinde de misafir araştırma görevlisi olan Prof. Dr. Onur Başer, Türkiye'de şehir bazında koronavirüsün yayılma hızı beklentileri üzerine bir çalışma yaptı.

"TÜRKİYE'NİN NEW YORK'U İSTANBUL"

Prof. Dr. Başer, şehirlerin sıkışıklık endeksinin, koronavirüsün yayılma hızıyla doğrudan etkili olduğunu söyleyerek, "Örneğin, New York'ta ortalama bir kişi çevresinde Los Angeles'dakine göre 3 kat daha fazla insanla yaşıyor" dedi.

Türkiye sıkışıklık endeksini de yorumlayan Prof. Dr. Başer, "Bu çalışmada sıkışıklık endeksini Türkiye'deki şehirler için çıkarıp şehirleri hesapladığımız endekse göre sıraladık. Yüksek sayı, yayılma hızı en yüksek olacak şehirleri gösterirken, en düşük endeks yayılma hızının çok daha kolay kontrol altına alınabileceği şehirleri gösteriyor" diyerek, Türkiye'nin sıkışıklık endeksine göre risk haritasını şöyle yorumladı: "İlk sırada sürpriz bir sonuç yok. Türkiye'nin New York'u İstanbul. İstanbul, koronavirüsün en hızlı yayılmasının beklendiği şehir. Ortalama bir İstanbullu çevresinde bir kilometrekarelik alanda yaklaşık 17 bin kişiyle yaşıyor.

"EN FAZLA ETKİLENECEK 2. ŞEHİR İZMİR"

İzmir nüfusa ve nüfus yoğunluğuna göre üçüncü şehir olmasına rağmen İstanbul'dan sonra en fazla etkilenecek 2. şehir olarak görülüyor. Ankara kilometrekare başına düşen insan sayısı bakımından Türkiye'de 8. olduğu halde, en fazla etkilenecek 3. şehir olarak ortaya çıkıyor.

Adana ve Tekirdağ'ın kilometrekare başına düşen insan sayısı hemen hemen eşittir ama sıkışıklık endeksine göre, Adana Tekirdağ'a göre çok daha hassas bir yerde."

Türkiye'deki şehirleri yorumlayan Prof. Dr. Başer sözlerine şöyle devam etti: "Şanlıurfa ile Gaziantep'in nüfusları hemen hemen aynıdır ama virüs yayılma hızı Şanlıurfa'da, Gaziantep'e göre çok daha hızlı olabilir. Yalova 81 ilimiz içinde nüfus olarak 65. sırada ama virüs yayılma hızı en fazla olan 9. şehir olabilir. Samsun hem genel nüfus sıralamasında hem de kilometrekare başına düşen insan sayısında 16. olduğu halde, sıkışıklık endeksine göre virüsten en çok etkilenecek 8. şehir olarak ortaya çıkıyor. Gümüşhane, Ardahan, Bayburt ve Tunceli, yayılma hızının en düşük beklendiği şehirlerdir."

"İSTANBUL İLE TUNCELİ AYNI KISITLAMALARA MARUZ KALMAYABİLİR"

Bu çerçeve doğrultusunda sağlık politikası önerilerinde bulunan Prof. Dr. Onur Başer, "Türkiye OECD içinde sağlığa en az harcama yapan, en düşük kişi başına doktoru ve hemşiresi olan ülke. Sınırlı sağlık bütçesi ve hizmetleri doğru kanallara aktarılmalı. Eğer sokağa çıkma ile ilgili kısıtlamalar getirilecekse şehir bazında değişik kısıtlamalar getirilebilir. Kilometrekare başına 17 bin kişiyle yaşayan ortalama bir İstanbullu ile kilometrekare başına sadece 20 kişiyle yaşayan Tuncelili aynı kısıtlamalara maruz kalmayabilir. Şehirlere gönderilen sınırlı test kitleri, sağlık personeli, vs. şehirlerin risk gruplarına göre dağıtılabilir.

Epidemik eğrinin sağlık sistemini zora sokmadan düzeltilmesi için salgının yayılma riski yüksek yerlerde kontrol altına alınması gerekir ve sıkışıklık endeksi bu riski belirlemede önemli bir araç olarak kullanılabilir."

"İSTANBUL İÇİN EN RİSKLİ BÖLGE ESENLER"

İstanbul'un sıkışıklık endeksine göre risk haritasını yorumlayan Prof. Dr. Başer, "İstanbul için en riskli bölge Esenler. Esenler nüfusa göre sıralama açısından İstanbul'daki 14. büyük ilçe, kilometrekare başına düşen kişi sayısı bakımından da 11. büyük ilçe ama Esenler'i sıkışıklık endeksine göre 1 numara yapan, toplam nüfusunun belli mahallelerde yoğunlaşması. Örneğin, Esenler Fatih Mahallesi'nde kilometrekare başına düşen kişi sayısı 86 bin 949. Çifte Havuzlar Mahallesi'nde kilometrekare başına düşen kişi sayısı 2008. Daha sonra en riskli ilçeler Zeytinburnu, Bahçelievler, Güngören, Bağcılar, Gaziosmanpaşa, Fatih ve Esenyurt.

Kadıköy nüfusa göre sıralama açısından İstanbul'daki 11. büyük ilçe, kilometrekare başına düşen kişi sayısı bakımından da 13. büyük ilçe. Esenler'e bu sıralamalarda çok yakın olmasına rağmen sıkışıklık endeksine göre 39 ilçeden 21. sıralarda. Bunun sebebi Esenler'de mahalleler arasındaki kilometrekare başına düşen kişi sayısının değişimi Kadıköy'den 35 kat daha fazla."

İSTANBUL'DA EN AZ RİSKLİ BÖLGELER

Prof. Dr. Başer, İstanbul'da en az riskli bölgeleri de şöyle sıraladı: Çatalca, Şile, Adalar, Silivri, Büyükçekmece, Beykoz, Sarıyer, Başakşehir, Arnavutköy ve Tuzla.

Başer, "İstanbul Türkiye'nin, Esenler İstanbul'un en riskli bölgesi. Şu anda dünyada koronavirüsün merkezi durumuna gelen New York'ta ortalama bir insan bir kilometrekare çerçevesinde 12 bin 400 kişiyle yaşıyor. İstanbul'un 29 ilçesi bu sayının üzerinde. Sınırlı sayıda personel, sağlık hizmetleri, solunum makinaları bu risk haritasına oranla dağıtılırsa daha etkin bir savaş yapılabilir. Örneğin, Esenler'de geç tespit edilen bir vakanın maliyeti, Sarıyer, Beykoz gibi ilçelerfde geç tespit edilen vakanın maliyetinden çok daha yüksek. Acil durumlarda kurulacak sağlık çadırları risk bölgeleri yüksek yerlere kurulmalı. Bu bölgelere giriş çıkış kontrollü şekilde yapılmalıdır. Hangi hastanede kaç boş yatak olduğunu, kaç test olduğunu, kaç solunum cihazı olduğunu gösteren aplikasyonlar hazırlanmalı, vatandaşlar uygun olan sağlık merkezlerine doğru yönlendirilmeli" diye konuştu.

ANKARA'DA RİSKLİ VE AZ RİSKLİ BÖLGELER

Ankara'nın ilçeler bazında koronavirüs yayılma hızını da hesaplayan Prof. Dr. Onur Başer, şunları söyledi: "Ankara'da en sıkışık bölge Keçiören. Özellikle Keçiören'in Atapark, Kuşcağız ve Yayla Mahallelerinin sıkışıklık yoğunluğu çok yüksek. Haritaya göre sıkışıklık Ankara'nın merkez bölgelerinde, yayılma hızının en fazla olacağı yerleri kontrol etmek daha kolay olabilir.

Çankaya nüfusa göre Ankara'nın en kalabalık ilçesi olmasına rağmen sıkışıklık endeksine göre 7. sırada bulunuyor. Mamak ve Sincan hem nüfusa hem de kilometrekare başına düşen kişi sayısında üst sıralarda olmamasına rağmen sıkışıklık endeksinde ikinci ve üçüncü sıradalar. En az riskli bölgeler Bala, Güdül, Haymana ve Evren.

Ankara sıkışıklık endeksine göre, Türkiye'nin pandemilerde en riskli üçüncü şehri. Ankara'nın yedi ilçesi şu anda koronanın merkezi durumuna gelen New York'tan daha yoğun. New York'ta şu anda en büyük problemler hastane, sağlık personeli ve solunum cihazı yetersizliği. Federal hükümet afet alanı olarak ilan etti ve federal hükümetten bütçe yardımı alıyor.

Ankara'da haritada gördüğümüz ortadaki bölgelere aşırı kısıtlamalar getirilebilir ve o ilçelere giriş çıkışlar kontrol altına alınabilir. Sahra hastaneleri yerinde ve hızlı tedaviler için bu bölgelere kurulabilir. Çevre bölgelerindeki sağlık personeli orta bölgelere kaydırılarak daha fazla test yapması sağlanabilir. Orta bölgelerdeki geç teşhisin maliyeti yayılma hızından dolayı çok daha fazla olacaktır."

"İZMİR'DEKİ BAHÇEDERE MAHALLESİ KADAR YOĞUN BİR MAHALLE İSTANBUL'DA BİLE YOK"

İzmir için de sonuçları değerlendiren Prof. Dr. Onur Başer, şunları söyledi: "Karabağlar ne toplam nüfus sayısına ne de kilometrekare başına düşen kişi sayısı bakımından İzmir'de ilk bölge olmasına rağmen İzmir'in en sıkışık bölgesi. İstanbul'un ilçelerinin yüzde 68'inden daha sıkışık. Doğanay, Esenlik ve Reis Mahallelerinde yayılma hızı çok yüksek olabilir. Konak ikinci sırada yer alıyor, Atamer Mahallesi ise en yoğun bölge. Aliağa ilçesi hem nüfusa göre 15. hem de kilometrekare başına düşen kişi sayısı bakımından 14. sırada olmasına rağmen sıkışıklık endeksinde 3. sırada. Bahçedere mahallesi kadar yoğun bir mahalle İstanbul'da dahi yok. En az riskli bölgeler Seferihisar, Karaburun, Kınık ve Foça.

İzmir sıkışıklık endeksine göre Türkiye'nin pandemilerde en riskli ikinci şehri. İzmir'in 8 ilçesi şu anda koronanın merkezi durumuna gelen New York'tan daha yoğun. New York'ta şu anda en büyük problemler hastane, sağlık personeli ve solunum cihazı yetersizliği. Federal hükümet afet alanı olarak ilan etti ve federal hükümetten bütçe yardımı alıyor. İzmir'de haritada gördüğümüz ortadaki bölgelere aşırı kısıtlamalar getirilebilir ve o ilçelere giriş çıkışlar kontrol altına alınabilir. Sahra hastaneleri yerinde ve hızlı tedaviler için bu bölgelere kurulabilir.

Seferihisar, Karaburun, Kınık ve Foça bölgelerindeki sağlık personeli orta bölgelere kaydırılarak daha fazla test yapılması sağlanabilir. Orta bölgelerdeki geç teşhisin maliyeti yayılma hızından dolayı çok daha fazla olacaktır."

(KAYNAK:HABERTÜRK)